Soru: Kırıklı dağların oluşum sürecini, horst ve graben kavramlarını kullanarak adım adım anlatınız. Bu süreçte insan faaliyetleri nasıl etkilenir?
Çözüm: Kırıklı dağların oluşum süreci adım adım şöyledir:
- Gerilme kuvvetleri yer kabuğuna uygulanır: Tektonik hareketler sonucu kabuk gerilir.
- Fay hatları oluşur: Gerilme, kayaçlarda zayıf noktalardan kırılmalara yol açar.
- Bloklar hareket eder: Fay hatları boyunca, bazı bloklar yükselir (horst), bazıları çöker (graben).
- Yeni yer şekilleri belirginleşir: Horstlar dağları, grabenler vadileri oluşturur; bu süreç milyonlarca yıl sürebilir.
İnsan faaliyetleri bu süreçten şu şekilde etkilenir:
- Yerleşim: Grabenlerde tarım ve şehirleşme yaygındır (örneğin, Ege ovaları), horstlarda ise yerleşim zordur.
- Ulaşım: Horst dağları yolları engelleyebilir, tüneller veya dolambaçlı yollar gerektirir.
- Doğal afetler: Aktif faylar depremlere neden olur, insanlar için risk oluşturur; grabenlerde sel riski artabilir.
Bu etkiler, planlama ve mühendislik çalışmalarında dikkate alınmalıdır.
