Soru:
Süveyş Kanalı'nın açılması, dönemin büyük güçlerinden Birleşik Krallık'ın (İngiltere) başlangıçtaki çekinceli tutumunun zamanla değişerek kanalı kontrol altına alma politikasına dönüşmesine neden olmuştur. Bu kapsamda, 1875 yılında İngiltere, içinde bulunduğu mali sıkıntılar nedeniyle hisselerini satmak zorunda kalan Osmanlı Devleti'nin Mısır Hidivi İsmail Paşa'dan kanal hisselerinin %44'ünü satın almıştır. 1882'de ise Mısır'ı işgal ederek kanal üzerinde tam kontrol sağlamıştır.
Buna göre, İngiltere'nin 1875 ve 1882'deki bu hamlelerinin temel amacı aşağıdakilerden hangisinde doğru bir şekilde özetlenmiştir?
- A) Osmanlı Devleti'ne mali destek sağlamak
- B) Hindistan'a giden en kısa deniz yolunun güvenliğini garanti altına almak
- C) Fransa'nın bölgedeki etkisini artırmak
- D) Mısır'ın bağımsızlığını tanımak
Çözüm:
💡 Bu soru, Süveyş Kanalı'nın jeopolitik önemini ve sömürgecilik yarışındaki rolünü anlamamızı sağlar. Seçenekleri adım adım ele alalım:
- ➡️ Adım 1 - İngiltere'nin "Hayat Damarı": İngiltere, "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak, en değerli sömürgesi Hindistan'a giden yolun güvenliğini sağlamak zorundaydı. Süveyş Kanalı, bu yolun en kritik noktası haline gelmişti.
- ➡️ Adım 2 - 1875 Hisselerin Satın Alınması: Bu hamle, İngiltere'ye kanal şirketinde söz sahibi olma ve karar mekanizmalarında etkili olma imkanı verdi. Bu bir ekonomik ve stratejik yatırımdı.
- ➡️ Adım 3 - 1882 Mısır'ın İşgali: Hisselere sahip olmak yeterli değildi. Kanalın geçtiği toprakların (Mısır) da kontrolü elzemdi. İngiltere, Mısır'ı işgal ederek kanalı hem fiilen hem de hukuken mutlak kontrol altına aldı.
- ➡️ Adım 4 - Seçeneklerin Değerlendirilmesi:
- A) Yanlış. İngiltere'nin amacı Osmanlı'ya destek değil, kendi çıkarını güvence altına almaktı.
- B) Doğru. Tüm bu hamlelerin ardındaki temel mantık, "Hindistan'a giden en kısa ve en güvenli deniz yolunun kontrolünü ele geçirmek" olarak özetlenebilir.
- C) Yanlış. Kanalı inşa eden ve hisselerin çoğuna sahip olan Fransa'nın etkisini kırmak İngiltere'nin amacıydı.
- D) Yanlış. Aksine, Mısır'ı işgal ederek onun üzerindeki Osmanlı etkisini de kırmış ve fiilen kendisi yönetmeye başlamıştır.
✅ Sonuç: Doğru cevap, İngiltere'nin sömürge imparatorluğunun can damarı olan Hindistan yolunun güvenliğini garanti altına almak anlamına gelen B seçeneğidir.
