Çözümlü Örnek 4
Soru:
Bir öğrenci, "Su 100°C'de kaynar." ifadesinin her zaman ve her yerde doğru bir bilgi olduğunu iddia etmektedir. Bu iddiaya karşılık, hem bir Sofist'in hem de bir Septik'in nasıl bir eleştiri getirebileceğini maddeler halinde yazınız. (Not: Suyun kaynama noktasının basınçla değiştiğini unutmayınız.)
Çözüm:
💡 Bu soru, iki felsefi akımın da mutlak genellemelere nasıl itiraz ettiğini göstermektedir.
- ➡️ Sofist'in Eleştirisi (Görecelik):
- 🔹 "İnsan her şeyin ölçüsüdür." Bir dağın zirvesinde yaşayan biri için su 100°C'de kaynamaz, daha düşük bir sıcaklıkta kaynar. Dolayısıyla, "su 100°C'de kaynar" ifadesi mutlak bir doğru değildir.
- 🔹 Doğruluk, koşullara (basınç, yükseklik) ve dolayısıyla deneyimleyene göre değişir. Bu, Protagoras'ın rölativist görüşünün bilimsel bir örneğidir.
- ➡️ Septik'in Eleştirisi (Kuşku):
- 🔹 Duyularımıza ve ölçüm aletlerimize ne kadar güvenebiliriz? Termometre her zaman doğruyu mu gösterir? Gözümüz her zaman doğru okur mu?
- 🔹 "Kaynama" kavramı bile tartışmalı olabilir. Kabarcıkların çıkması mı, buhar oluşumu mu? Kesin bir tanım yapabilir miyiz?
- 🔹 Septik, bu tür deneylere ve genellemelere dair mutlak bir kesinlik iddiasında bulunmanın imkansız olduğunu, çünkü her zaman bir yanılma payı bulunduğunu savunur. Bu nedenle, yargıyı askıya almak en doğrusudur.
✅ Sonuç: Hem Sofist hem de Septik, farklı gerekçelerle de olsa, "Su 100°C'de kaynar." ifadesinin evrensel ve mutlak bir doğru bilgi olarak kabul edilemeyeceği sonucuna varır.
