Soru:
Aşağıdaki akıl yürütme örneklerinden hangisi tümdengelim (dedüksiyon) yöntemine örnektir?
- A) Gözlemlenen tüm kuğular beyazdır, o halde bir sonraki gözlemleyeceğim kuğu da beyaz olacaktır.
- B) Tüm insanlar ölümlüdür. Sokrates bir insandır. O halde Sokrates de ölümlüdür.
- C) Arılar ve sinekler kanatlıdır, uçarlar ve bal yaparlar. Arı bal yapar, o halde sinek de bal yapıyordur.
- D) Geçen yıl yaz tatili çok sıcaktı, bu yıl da yaz tatili çok sıcak olacak.
Çözüm:
💡 Tümdengelim, genel bir önermeden (öncül) hareketle özel bir sonuç çıkarmaktır. Sonuç, öncüller doğruysa kesinlikle doğrudur.
- ➡️ Seçenekleri inceleyelim: A seçeneği, gözlemlere dayanarak genel bir kurala varmaya çalışıyor (tümevarım).
- ➡️ B seçeneği, "Tüm insanlar ölümlüdür" genel önermesinden ve "Sokrates insandır" özel önermesinden, "Sokrates ölümlüdür" özel sonucunu çıkarıyor.
- ➡️ C seçeneği, iki varlık arasında benzerlik kurarak sonuç çıkarıyor (analoji).
- ➡️ D seçeneği, geçmişteki birkaç olaya dayanarak gelecekle ilgili genel bir tahminde bulunuyor (tümevarım).
✅ Sonuç olarak, kesin ve zorunlu bir çıkarım içeren B seçeneği tümdengelim yöntemine örnektir.
