Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir özne-yüklem uyuşmazlığı söz konusudur?
- A) Çocuklar bahçede top oynuyorlar.
- B) Hiçbiri bu konuda bir şey söylemiyor.
- C) Bu olay onun hayatını derinden etkilemişti.
- D) Sen ve o, bu işi halledebilirsiniz.
Çözüm:
💡 Özne ile yüklem arasında teklik-çokluk (sayı) ve kişi bakımından uyum olmalıdır.
- ➡️ A seçeneğinde özne çoğul ("çocuklar") ve yüklem de çoğul 3. kişi ("oynuyorlar"). Uyumlu.
- ➡️ B seçeneğinde özne "hiçbiri" belgisiz zamiridir ve tekil kabul edilir. Yüklem de tekil 3. kişi ("söylemiyor"). Uyumlu.
- ➡️ C seçeneğinde özne tekil ("olay"), yüklem tekil 3. kişi ("etkilemişti"). Uyumlu.
- ➡️ D seçeneğinde özne "sen ve o" şahıs zamirlerinden oluşuyor. "Sen" (2. tekil kişi) ve "o" (3. tekil kişi) birlikte kullanıldığında yüklem 2. çoğul kişi ("siz") olmalıdır. Doğrusu "halledebilirsiniz" değil, "halledebilirsiniz"dir. Burada bir yazım yanlışı ve dolayısıyla kişi uyumsuzluğu vardır.
✅ Doğru cevap, özne ("sen ve o") ile yüklemin ("halledebilirsiniz") kişi bakımından uyuşmaması nedeniyle D seçeneğidir.
