Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tümleç eksikliğinden kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
- A) Ona her zaman güvenmiş ve destek olmuştu.
- B) Bu kitabı okudum ve çok beğendim.
- C) Arkadaşlarını aradı fakat ulaşamadı.
- D) Soruları dikkatle okuyup cevapladı.
Çözüm:
💡 Sıralı ve bağlı cümlelerde, ortak kullanılan ögelerin her iki yüklemle de uyumlu olup olmadığına bakılır. Eğer bir tümleç (nesne, dolaylı tümleç) bir yükleme uyup diğerine uymuyorsa tümleç eksikliği olur.
- ➡️ A seçeneğinde "ona" dolaylı tümleci hem "güvenmiş" hem de "destek olmuştu" yüklemleriyle kullanılabilir. Bozukluk yok.
- ➡️ B seçeneğinde "bu kitabı" nesnesi hem "okudum" hem de "beğendim" yüklemleriyle kullanılabilir. Bozukluk yok.
- ➡️ C seçeneğinde "arkadaşlarını" nesnesi "aradı" yüklemiyle uyumludur. Ancak "ulaşamadı" yüklemi geçişsiz bir fiildir ve nesne almaz. "Onlara ulaşamadı" şeklinde bir dolaylı tümleç gerektirir. Burada "onlara" dolaylı tümleci eksiktir.
- ➡️ D seçeneğinde "soruları" nesnesi hem "okuyup" hem de "cevapladı" yüklemleriyle kullanılabilir. Bozukluk yok.
✅ Doğru cevap, "ulaşamadı" yüklemi için gerekli olan dolaylı tümlecin eksik olması nedeniyle C seçeneğidir.
