Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne-yüklem uyuşmazlığından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
- A) Hiçbiri, söylenenleri duymak istemiyordu.
- B) Çoğu, bu duruma daha fazla dayanamayıp ayrıldı.
- C) Herkes, aynı şeyi düşünüyor fakat söylemiyordu.
- D) Başbakan ve beraberindeki heyet, yarın ülkeye dönüyor.
- E) Bütün olanlar, onu çok derinden etkilemişti.
Çözüm:
💡 Özne-yüklem uyuşmazlığı, öznenin tekil/çoğul oluşu ile yüklemin tekil/çoğul oluşu arasındaki uyumsuzluktur. Belgisiz zamirler ve bağlaçlarla bağlanmış özneler bu açıdan sıkça sorulur.
- ➡️ D seçeneğini analiz edelim: "Başbakan ve beraberindeki heyet, yarın ülkeye dönüyor."
- ➡️ Özne, "Başbakan ve beraberindeki heyet" şeklindedir. "Ve" bağlacı ile bağlanan özneler çoğul kabul edilir ve yüklem de çoğul olmalıdır. Bu cümledeki yüklem "dönüyor" şeklinde tekil fiildir.
- ➡️ Doğru kullanım için yüklem çoğul olmalıdır: "Başbakan ve beraberindeki heyet, yarın ülkeye dönüyorlar."
- ➡️ Diğer seçenekleri kontrol edelim: A ("Hiçbiri" tekil-fiil tekil), B ("Çoğu" tekil-fiil tekil), C ("Herkes" tekil-fiil tekil), E ("Bütün olanlar" çoğul-fiil çoğul) seçeneklerinde özne-yüklem uyumu vardır.
✅ Sonuç olarak, D seçeneğinde çoğul özneye tekil yüklem getirilmesi bir özne-yüklem uyuşmazlığı yaratmış ve anlatım bozukluğuna neden olmuştur.
