Çözümlü Örnek 2
Soru:
Sened-i İttifak'ın, "Padişah, ayanların haklarına saygı gösterecektir." gibi bir hüküm içermesi, aşağıdaki kavramlardan hangisinin Osmanlı siyasi hayatına girdiğinin bir göstergesi olarak yorumlanabilir?
- A) Meşrutiyet
- B) Laiklik
- C) Kuvvetler ayrılığı
- D) Sözleşmecilik
- E) Merkeziyetçilik
Çözüm:
💡 Bu soru, Sened-i İttifak'ın felsefi ve siyasi arka planını anlamayı gerektirir. Çözüme adım adım bakalım:
- ➡️ Soru kökü, padişahın bir grubun (ayanlar) haklarına saygı göstermeyi taahhüt etmesine vurgu yapıyor. Bu, tek taraflı bir buyruk değil, karşılıklı bir anlaşmadır.
- ➡️ Sözleşmecilik (Contractarianism) kavramı, iktidarın kaynağının ve sınırlarının taraflar arasında yapılan bir sözleşmeye dayandığını ifade eder. Padişahın mutlak iradesinin bir sözleşme ile sınırlanması bu kavramla örtüşür.
- ➡️ Meşrutiyet (A) bir yönetim biçimidir ve bu tarihte henüz söz konusu değildir. Laiklik (B) din ve devlet işlerinin ayrılmasıdır, konuyla doğrudan ilgili değildir. Kuvvetler ayrılığı (C) yasama, yürütme, yargının ayrılmasıdır, Sened-i İttifak'ın kapsamı dışındadır. Merkeziyetçilik (E) ise tam tersine, gücün merkezde toplanmasıdır, Sened-i İttifak merkeziyetçiliği zayıflatan bir belgedir.
✅ Sonuç olarak, padişah ile ayanlar arasında karşılıklı hak ve yükümlülükler içeren bu belge, Osmanlı siyasi hayatında sözleşmecilik fikrinin ilk somut örneğidir. Doğru cevap D seçeneğidir.
