Çözümlü Örnek 4
Soru:
Sened-i İttifak ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
- A) Hukuk devleti ve anayasal düzen fikrinin ilk tohumu olarak kabul edilir.
- B) Uzun ömürlü olmamış, kısa süre sonra uygulamadan kalkmıştır.
- C) Osmanlı padişahı, kendi iradesi dışında bir belgeye imza atmıştır.
- D) Ayanlar, padişahın mutlak vekili olarak tanınmıştır.
- E) Merkezi hükümet ile taşra yönetimi arasındaki ilişkileri düzenlemiştir.
Çözüm:
💡 Bu soru, Sened-i İttifak'ın hukuki niteliği, uygulama süreci ve içeriği hakkında detaylı bilgi gerektirir. Seçenekleri tek tek inceleyelim:
- ➡️ Seçenek A: Sened-i İttifak, padişahın yetkilerini sınırlayan ve yazılı bir hukuk kuralı fikrini getiren ilk belge olduğu için genellikle bu şekilde nitelendirilir. Doğru bir ifadedir.
- ➡️ Seçenek B: Alemdar Mustafa Paşa'nın ölümünden sonra II. Mahmut belgeyi tanımamış ve merkezi otoriteyi güçlendirme politikası izlemiştir. Bu nedenle belge uygulanmamış ve kısa ömürlü olmuştur. Doğru bir ifadedir.
- ➡️ Seçenek C: Belge, padişah II. Mahmut henüz çocuk yaşta ve siyasi olarak zayıf durumdayken, Alemdar Mustafa Paşa'nın baskısıyla imzalanmıştır. Bu, padişahın iradesi dışında sayılabilecek bir durumdur. Doğru bir ifadedir.
- ➡️ Seçenek D: Bu ifade yanlıştır. Sened-i İttifak, ayanların varlığını ve belli haklarını tanımıştır ancak onları "padişahın mutlak vekili" yapmamıştır. Aksine, padişahın otoritesine ortak kılmış, ancak onları "vekil" statüsüne yükseltmemiştir. Bu ifade, belgenin içeriğiyle tam olarak örtüşmez ve abartılı bir yorumdur.
- ➡️ Seçenek E: Belge, İstanbul'daki merkezi hükümet ile taşradaki ayanlar (yerel yöneticiler) arasındaki ilişkileri düzenleyen maddeler içerir. Doğru bir ifadedir.
✅ Sonuç olarak, "Ayanların padişahın mutlak vekili olarak tanınması" Sened-i İttifak'ın içeriğinde yer alan bir hüküm değildir. Doğru cevap D seçeneğidir.
