Çözümlü Örnek 3
Soru:
Sened-i İttifak'ın imzalanmasını zorunlu kılan temel neden aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmak istenmesi
- B) Dış devletlerin baskısı ve müdahalesi
- C) Merkezi otoritenin zayıflaması ve ayanların güçlenmesi
- D) Sanayi Devrimi'nin Osmanlı ekonomisi üzerindeki olumsuz etkileri
- E) Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik fikirlerinin etkisi
Çözüm:
💡 Bu soru, Sened-i İttifak'ın tarihsel bağlamını ve ortaya çıkış nedenlerini iyi kavramayı gerektirir. Analiz edelim:
- ➡️ Sened-i İttifak, 1808 yılında, III. Selim'in tahttan indirilmesi ve IV. Mustafa'nın padişah olmasıyla başlayan karışıklık döneminde (Alemdar Mustafa Paşa Olayı) imzalanmıştır.
- ➡️ Bu dönemde, uzun süren savaşlar ve iç karışıklıklar nedeniyle merkezi otorite (İstanbul) oldukça zayıflamış, taşrada ise ayan adı verilen yerel güçler (derebeyleri) siyasi ve askeri açıdan güçlenmişti.
- ➡️ Alemdar Mustafa Paşa, II. Mahmut'u tahta çıkarmak ve merkezi otoriteyi yeniden tesis etmek için, bu güçlü ayanlarla bir anlaşma yapmak zorunda kalmıştır. Sened-i İttifak bu zorunluluğun ürünüdür.
- ➡️ Diğer seçeneklere baktığımızda: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması (A) II. Mahmut'un daha sonraki dönemde (1826) gerçekleştirdiği bir harekettir. Dış baskı (B) ve Sanayi Devrimi (D) doğrudan birincil neden değildir. Fransız İhtilali (E) ise daha çok milliyetçi ayaklanmaları etkilemiştir.
✅ Sonuç olarak, Sened-i İttifak'ın imzalanmasının temel nedeni, merkezi otoritenin zayıflaması karşısında ayanların siyasi bir güç olarak kabul edilmek zorunda kalınmasıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.
