Soru:
Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi, Türkiye'de çok partili siyasi hayata geçiş sürecine ilişkin aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?
- A) Halkın siyasi talepleri yeterince olgunlaşmamıştır.
- B) Ekonomik krizler muhalefet partilerinin güçlenmesine yol açar.
- C) Laiklik ilkesi, çok partili sistemle çelişmektedir.
- D) İlk deneme başarılı olmuş ve demokrasi yerleşmiştir.
- E) Dış politikadaki gelişmeler iç siyaseti doğrudan etkilemiştir.
Çözüm:
💡 Bu soru, olayın tarihsel analizini ve yorumunu gerektirir. Deneyimin sonucundan çıkarılabilecek genel bir derse odaklanmalıyız.
- ➡️ A Seçeneği: Parti kısa sürede büyük bir muhalefet odağı haline geldi. Ancak bu muhalefet, çoğunlukla yeni rejimin getirdiği inkılaplara karşı olan, "gerici" olarak nitelendirilen kesimlerden geldi. Bu durum, halkın önemli bir kısmının henüz Cumhuriyet'in laik ve modern değerlerini tam olarak içselleştirmediğini, siyasi katılım konusunda yeterince olgunlaşmamış olduğunu göstermiştir. Bu yargıyı destekler.
- ➡️ B Seçeneği: 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı partinin kuruluş gerekçelerinden biri olsa da, partinin kapanmasının asıl nedeni ekonomik değil, siyasi ve ideolojiktir.
- ➡️ C Seçeneği: Yanlış bir yargıdır. Laiklik, demokratik bir sistemle tamamen uyumludur. Sorun laiklik ilkesi değil, muhalefetin bu ilkeyi hedef almasıydı.
- ➡️ D Seçeneği: Açıkça yanlıştır. Deneme başarısız olmuş ve çok partili hayata geçiş 1945'e ertelenmiştir.
- ➡️ E Seçeneği: Bu deneyimde dış politikanın doğrudan ve belirleyici bir etkisi yoktur.
✅ Serbest Cumhuriyet Fırkası deneyimi, henüz yeni rejim değerlerinin toplumun tüm kesimlerince tam olarak benimsenmediğini ve hızlı bir demokrasiye geçişin risklerini ortaya koymuştur. Bu da A seçeneğindeki yargıyı destekler niteliktedir.
