Soru:
OHAL ile Sıkıyönetim (olağanüstü yönetim) arasındaki farklarla ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur?
- A) OHAL, yalnızca doğal afet ve ağır ekonomik bunalım hallerinde; Sıkıyönetim ise yalnızca savaş, ayaklanma ve vatanın bölünmesini hedefleyen şiddet hareketleri hallerinde ilan edilir.
- B) OHAL'de yetkiler esas olarak sivil makamlarda iken, Sıkıyönetimde askeri makamlara geçer.
- C) OHAL, TBMM onayı olmaksızın ilan edilebilirken, Sıkıyönetim ilanı mutlaka TBMM kararı ile olur.
- D) OHAL süresi en fazla 4 aydır, Sıkıyönetim süresi ise 6 ayı geçemez.
- E) Her iki rejimde de temel hak ve hürriyetlere getirilebilecek sınırlamaların kapsamı ve derinliği aynıdır.
Çözüm:
💡 Bu soru, iki olağanüstü yönetim usulü olan OHAL ve Sıkıyönetim (Anayasa md. 122) arasındaki temel farkları anlamayı gerektirir.
- ➡️ 1. Adım: A seçeneğini inceleyelim. OHAL'in sebepleri arasında "anayasal düzene yönelik yaygın şiddet hareketleri" de vardır. Sıkıyönetim ise sadece "savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, ayaklanma veya vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması" sebepleriyle ilan edilir. Bu nedenle A seçeneği OHAL'in şiddet sebebini görmezden geldiği için eksiktir/yanlıştır.
- ➡️ 2. Adım: B seçeneğini inceleyelim. Bu, iki rejim arasındaki en temel farklardan biridir. OHAL'de yönetim sivil otoritede kalır ve mülki idare amirlerinin yetkileri artar. Sıkıyönetimde ise yönetim, sıkıyönetim komutanlarına (askeri makamlara) geçer. Bu ifade doğrudur.
- ➡️ 3. Adım: Diğer seçenekleri hızlıca kontrol edelim. C seçeneği yanlıştır, çünkü her ikisi de Cumhurbaşkanı başkanlığındaki Bakanlar Kurulu (eski düzenleme) / Cumhurbaşkanı (güncel) tarafından ilan edilir ve TBMM onayına sunulur. D seçeneği yanlıştır, çünkü OHAL süresi 6 ay, Sıkıyönetim süresi ise Cumhurbaşkanının talebi üzerine TBMM her defasında 4 ayı geçmemek üzere uzatabilir. E seçeneği yanlıştır, Sıkıyönetim şartları daha ağır olduğu için getirilebilecek sınırlamaların kapsamı da daha geniş olabilir.
✅ Tüm karşılaştırmalar sonucunda, askeri makamlara yetki devrinin Sıkıyönetime özgü olduğunu ifade eden B seçeneği doğru cevaptır.
