Soru:
Bir bebek, ilk defa gördüğü parlak bir ışığa (\( I \)) doğru gözlerini kırparak tepki verir. Daha sonra, bu parlak ışık her verildiğinde bir zil sesi (\( Z \)) ile eşleştirilir. Bir süre sonra bebek, sadece zil sesi duyduğunda da gözlerini kırpar. Bu senaryoya göre, başlangıçtaki "parlak ışık" ve "göz kırpma" sırasıyla neyi ifade eder?
Çözüm:
💡 Bu senaryoda klasik koşullanmanın temel ögelerini görmekteyiz. İşlem adımlarını takip edelim.
- ➡️ Adım 1: Koşullanma öncesi durumu inceleyelim. Bebek, parlak ışığa ilk kez maruz kaldığında ve hiçbir öğrenme olmaksızın göz kırpma tepkisi veriyor.
- ➡️ Adım 2: Doğuştan itibaren var olan, organizmanın öğrenme yaşantısı olmadan tepki verdiği uyarıcılar koşulsuz uyarıcıdır. Parlak ışık, gözü rahatsız ettiği için otomatik olarak göz kırpma refleksini tetikler.
- ➡️ Adım 3: Koşulsuz uyarıcıya (parlak ışık) verilen bu doğal ve öğrenilmemiş tepkiye (göz kırpma) ise koşulsuz tepki denir.
- ➡️ Adım 4: Daha sonra devreye giren zil sesi ise başlangıçta nötr bir uyarıcıdır ve koşullanma sonucunda koşullu uyarıcı haline gelir.
✅ Sonuç: Senaryonun başlangıcındaki "parlak ışık" koşulsuz uyarıcı, "göz kırpma" ise koşulsuz tepkidir.
