Soru:
"Irmak, yatağından taşarak etrafındaki tarlaları su altında bıraktı." cümlesindeki altı çizili söz grubunun cümleye kattığı anlam aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Bir işi yapma sırası
- B) Bir işin nasıl yapıldığı
- C) Bir işin neden yapıldığı
- D) Bir işin yapılma amacı
Çözüm:
💡 Bu soruda bir zarf tümlecinin (belirteç tümleci) cümleye kattığı anlamı bulmamız isteniyor. Zarf tümleçleri, eylemin nasıl, ne zaman, nerede, ne kadar yapıldığını veya nedenini belirtir.
- ➡️ Cümleyi ve altı çizili ifadeyi inceleyelim: "Yatağından taşarak etrafındaki tarlaları su altında bıraktı."
- ➡️ "Irmak" öznenin "tarlaları su altında bırakma" eylemini hangi şekilde, hangi yolla veya hangi nedenden dolayı yaptığını sorabiliriz.
- ➡️ "Irmak nasıl su altında bıraktı?" ➡️ Yatağından taşarak.
- ➡️ "Irmak neden su altında bıraktı?" ➡️ Çünkü yatağından taşmıştır.
- ➡️ Bu ifade, eylemin hem nasıl hem de neden gerçekleştiğini belirtmektedir. Ancak seçeneklerde "nasıl" ve "neden" ayrı ayrı verilmiştir. "-arak, -erek" zarf-fiil eki, genellikle eylemin yapılış şeklini (nasıl) belirtir. Fakat bu durum aynı zamanda eylemin nedenini de açıklar. Sorunun en doğru cevabı, zarf-fiilin temel işlevi olan "nasıl" değil, bu bağlamda ortaya çıkan "neden" anlamıdır. Irmak, yatağından taştığı için tarlaları su basmıştır.
- ➡️ Seçeneklerde "Bir işin neden yapıldığı" ifadesi C seçeneğidir.
✅ "Yatağından taşarak" ifadesi, tarlaların su altında kalmasının nedenini/sebebini bildirmektedir. Bu nedenle doğru cevap C) Bir işin neden yapıldığı'dır.
