Çözümlü Örnek 4
Soru:
Aşağıdaki dörtlük hangi Divan Edebiyatı nazım türüne aittir? Bu türün iki temel özelliğini yazınız.
"Bu dünyede âkıbet er olan anlar bizi
Kâm alırız erkek sözdən hûb sözdən ferzendân
Biz mülk-i ma'nîyiz Sultân-ı ma'nî eyler bizi
Gerçi kim sîm ile zer ile dolu cihân"
Çözüm:
💡 Öncelikle dörtlüğün yapısal formunu ve içeriğini analiz etmeliyiz.
- ➡️ İlk adım, nazım birimini ve kafiyeleniş şemasını gözlemlemektir. Dört mısradan oluşmuştur ve kafiye düzeni "a a a a" şeklindedir. Bu, dört mısranın da aynı uyağa sahip olduğu anlamına gelir.
- ➡️ İkinci adım, bu yapısal formun hangi türe ait olduğunu hatırlamaktır. Dört mısradan oluşan ve dört mısraı da kafiyeli olan bu nazım biçimi rubaidir.
- ➡️ Üçüncü adım, rubainin genel özelliklerini düşünmektir. Rubailer; 1) Felsefe, dünyanın geçiciliği, ölüm, tasavvuf gibi derin konuları işler. 2) Aruz ölçüsünün özel kalıplarıyla yazılır ve dört mısra ile kurulur. Bu dörtlükte de dünyevi zenginliklerin (sîm ile zer) anlamsızlığı vurgulanmaktadır.
✅ Sonuç: Bu dörtlük, yapısı ve felsefi içeriği ile bir rubai örneğidir. İki temel özelliği: 1) Dört mısradan oluşur ve kafiye düzeni "a a a a" şeklindedir. 2) Genellikle felsefi, dini ve tasavvufi derinlik taşıyan konuları işler.
