Çözümlü Örnek 1
Soru:
Aşağıdaki beyit hangi Divan Edebiyatı nazım türüne örnektir? Açıklayınız.
"Süleyman olup da bir dem taht-ı saltanat etmeğe
Yok mudur gönlümde andan dahi bir âlî himmet"
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için beyitteki temel konuyu ve amacı belirlemeliyiz.
- ➡️ İlk adım, beyitin içeriğini anlamaktır. Şair, Süleyman peygamber gibi büyük bir saltanat tahtına oturmanın bile gönlündeki daha yüce bir amaç (âlî himmet) kadar değerli olmadığını söylüyor.
- ➡️ İkinci adım, konuyu nazım türleriyle eşleştirmektir. Kişinin dünyevi makam ve zenginlikleri reddedip, manevi veya ahlaki üstünlüğü vurguladığı bu tür şiirlere hicviye denir. Ancak burada doğrudan bir kişiyi veya kurumu yermek yok, genel bir dünya görüşü ifade ediliyor. Dini, tasavvufi ve ahlaki öğütler veren şiirlere ise hikemi tarz (didaktik) şiir denir.
- ➡️ Üçüncü adım, en doğru türü seçmektir. Beyit, dünyevi iktidarı küçümseyip manevi değerleri yücelttiği için, öğüt verici niteliktedir ve hikemi tarzda yazılmış bir beyit olarak değerlendirilir.
✅ Sonuç: Bu beyit, öğüt verici niteliği ile Divan Edebiyatı'ndaki hikemi tarza (didaktik şiir) örnektir.
