Soru:
Bir hücrenin bölünmesi sonucu oluşan dört hücrenin genetik yapılarının birbirinden farklı olduğu gözlemleniyor.
- Bu hücre hangi tür bölünme geçirmiştir?
- Genetik çeşitliliğe neden olan iki temel mekanizmayı bu bölünme türü özelinde açıklayınız.
Çözüm:
💡 Soruyu iki kısımda ele alacağız.
- ➡️ 1. Adım (Bölünme Türünün Belirlenmesi): Mitoz bölünmede genellikle genetik olarak birbirinin tıpatıp aynı olan iki hücre oluşur. Mayoz bölünmede ise genetik çeşitlilik mekanizmaları nedeniyle oluşan dört hücrenin genetik yapısı birbirinden farklıdır. Bu nedenle gözlemlenen bölünme mayoz bölünmedir.
- ➡️ 2. Adım (Genetik Çeşitlilik Mekanizmalarının Açıklanması): Mayoz bölünmede genetik çeşitliliği sağlayan iki temel mekanizma vardır:
- a) Crossing-over (Parça Değişimi): Mayoz I'in Profaz I evresinde, homolog kromozom çiftleri yan yana gelir (tetrat). Bu sırada kromatitler arasında parça değişimi gerçekleşir. Bu, kromozomlar üzerindeki gen kombinasyonlarını değiştirerek yeni alel düzenlemeleri oluşturur.
- b) Homolog Kromozomların Rastgele Ayrılması: Mayoz I'in Anafaz I evresinde, homolog kromozom çiftleri birbirinden bağımsız olarak ve rastgele kutuplara çekilir. Hangi homolog kromozomun hangi kutba gideceği tamamen şansa bağlıdır. Bu da \(2^n\) farklı kromozom kombinasyonu oluşturur (n: homolog çift sayısı).
✅ Sonuç: Bölünme mayozdur. Genetik çeşitlilik, crossing-over ve homolog kromozomların rastgele ayrılması mekanizmaları ile sağlanır.
