Soru: Tanpınar'ın edebi kimliği ile romanları arasındaki ilişkiyi, "Beş Şehir" adlı deneme kitabına atıfta bulunarak açıklayınız.
Çözüm: Tanpınar, hem bir şair ve denemeci hem de romancıdır; bu kimlikler romanlarına derin bir estetik ve felsefi boyut kazandırır. "Beş Şehir" kitabında, İstanbul, Ankara, Erzurum, Konya ve Bursa'yı anlatarak şehirlerin tarihsel ve kültürel katmanlarını inceler. Bu, romanlarıyla doğrudan bağlantılıdır:
- Mekân anlayışı: Romanlarında İstanbul (örneğin "Huzur" ve "Saatleri Ayarlama Enstitüsü"), sadece bir yer değil, bir karakter gibi işlenir; tıpkı "Beş Şehir"de olduğu gibi, şehirler zamanın ve medeniyetin izlerini taşır.
- Zaman teması: "Beş Şehir"de şehirlerin geçmişi ve bugünü arasında kurduğu bağ, romanlarındaki zaman kavramını destekler; her ikisinde de geçmişle hesaplaşma ve süreklilik vurgulanır.
- Kültürel sentez: Tanpınar, Doğu ile Batı kültürlerini harmanlayan bir bakış açısına sahiptir; bu, hem denemelerinde hem de romanlarında (örneğin karakterlerin kimlik bunalımlarında) belirgindir.
Böylece, Tanpınar'ın edebi kimliği, romanlarını zenginleştiren bir temel oluşturur.
