Soru: X → Ürünler tepkimesi için aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Tepkimenin kaçıncı dereceden olduğunu grafiksel yöntemle belirleyiniz.
- t = 0 dk, [X] = 1.00 M
- t = 10 dk, [X] = 0.50 M
- t = 20 dk, [X] = 0.33 M
- t = 30 dk, [X] = 0.25 M
Çözüm:
- Birinci dereceden tepkimeler için ln[X] - t grafiği doğrusal olmalıdır. ln(1.00)=0, ln(0.50)=-0.693, ln(0.33)=-1.109, ln(0.25)=-1.386 değerleri zamanla orantılı artmıyor.
- İkinci dereceden tepkimeler için 1/[X] - t grafiği doğrusal olmalıdır. 1/1.00=1, 1/0.50=2, 1/0.33≈3.03, 1/0.25=4 değerlerini hesaplayalım.
- Zaman (t) ve 1/[X] değerleri: (0,1), (10,2), (20,3.03), (30,4). Bu noktalar yaklaşık bir doğru üzerindedir.
- Sonuç: 1/[X] - t grafiği doğrusal olduğundan, bu tepkime ikinci derecedendir.
