Soru:
Islahat Fermanı'nın "Gayrimüslimler de askere alınacak veya bedel-i askeri adı verilen bir vergi ödeyerek askerlikten muaf tutulabilecektir." maddesinin, aşağıdaki Tanzimat Dönemi ilkelerinden hangisiyle doğrudan çeliştiği söylenebilir?
- A) Özel mülkiyet güvencesi
- B) Kanun önünde eşitlik
- C) Vergide adalet
- D) Yargılamada açıklık
Çözüm:
💡 Bu soru, Islahat Fermanı'nın bazı maddelerinin Tanzimat'ın temel ilkeleriyle olan ilişkisini sorgulamaktadır. Çelişkiyi bulmak için maddenin ne anlama geldiğine bakmalıyız.
- ➡️ 1. Adım: Maddeyi analiz edelim. Madde, Müslüman vatandaşlar için zorunlu olan askerlik yükümlülüğünü, gayrimüslimler için isteğe bağlı hale getirmiştir. Askerlik yapmak istemeyen gayrimüslimler, bir vergi (bedel-i askeri) ödeyerek bu yükümlülükten kurtulabilmiştir.
- ➡️ 2. Adım: Seçenekleri değerlendirelim. A, C ve D seçenekleri bu maddeyle doğrudan bir çelişki içermez. Ancak B seçeneği olan "Kanun önünde eşitlik", Tanzimat Fermanı'nın (Gülhane Hatt-ı Hümayunu) en temel ilkelerinden biridir.
- ➡️ 3. Adım: Çelişkiyi tespit edelim. Aynı vatandaşlık görevi (askerlik) konusunda farklı dinlere mensup kişilere farklı kurallar getirilmesi, eşitlik ilkesiyle bağdaşmamaktadır. Bu uygulama, "eşit vatandaşlık" idealinden bir sapma olarak görülmüştür.
✅ Bu nedenle, verilen maddenin B) Kanun önünde eşitlik ilkesiyle doğrudan çeliştiği söylenebilir.
