Soru:
Bir tarih araştırmacısı, "1930'larda Türkiye'de şeker üretimi ve şeker fabrikalarının kuruluşu" hakkında bir makale yazmaktadır. Aşağıdaki belge çiftlerinden hangisini birlikte kullanması, araştırmasını hem niceliksel hem de niteliksel olarak destekleyerek daha güçlü ve bütüncül bir sonuç elde etmesini sağlar?
- A) Uşak Şeker Fabrikası'nın ilk yıllarına ait üretim miktarlarını gösteren grafikler ve fabrikanın kuruluş kararının alındığı Bakanlar Kurulu kararının tutanağı.
- B) Dönemin bir gazetesinde çıkan, şeker fabrikalarının ekonomiye katkısını öven bir köşe yazısı ve aynı gazetenin bir gün sonra yayımlanan bir reklamı.
- C) 1940'ta basılmış bir coğrafya kitabındaki şeker pancarı ekim alanları haritası ve fabrika işçilerinin torunlarıyla yapılmış sözlü tarih görüşmeleri.
- D) Günümüzde çekilmiş bir belgesel filmin senaryosu ve bir internet ansiklopedisindeki ilgili madde.
Çözüm:
💡 Bu soru, tarihsel bir argümanı desteklemek için farklı türdeki birincil kaynakların nasıl bir arada kullanılabileceğini göstermektedir. Güçlü bir araştırma, hem sayısal verileri (nicel) hem de bağlam ve nedeni (nitel) içermelidir.
- ➡️ Adım 1: Seçeneklerdeki belgelerin türlerini ve neyi kanıtlayabileceklerini analiz edelim.
- ➡️ Adım 2: B seçeneğindeki iki belge de aynı gazeteden, ikisi de kamuoyu yansımasıdır ve birbirini tamamlamak yerine benzer bilgi verir. C seçeneğindeki harita birincil olabilir ama sözlü tarih görüşmeleri ikincil kaynaktır. D seçeneğinin tamamı ikincil ve günümüz kaynaklarıdır.
- ➡️ Adım 3: A seçeneğini inceleyelim: Üretim grafikleri, fabrikanın ne kadar ürettiğine dair somut, nicel veri sunar. Bakanlar Kurulu tutanağı ise fabrikanın neden ve nasıl kurulduğuna dair resmi, nitel bir kanıt ve bağlam sağlar.
- ➡️ Adım 4: Bu iki belge bir arada kullanıldığında, araştırmacı hem "ne oldu?" (nicel) hem de "niçin ve nasıl oldu?" (nitel) sorularını birincil kaynaklarla cevaplayabilir.
✅ Sonuç olarak, araştırmayı hem niceliksel hem de niteliksel olarak en iyi destekleyen, birbirini bütünleyen birincil kaynak çifti A seçeneğidir.
