Soru:
Hubble Uzay Teleskobu, 1990 yılında uzay mekiği Discovery tarafından yörüngeye yerleştirilmiştir. Ancak, fırlatıldıktan kısa bir süre sonra teleskobun ana aynasında küresel aberasyon adı verilen bir hatanın olduğu anlaşılmıştır. Bu optik hatanın ne olduğunu ve nasıl düzeltildiğini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruda, bir mühendislik hatasının ne olduğunu ve nasıl çözüldüğünü adım adım inceleyeceğiz.
- ➡️ Küresel Aberasyon Nedir? Hubble'ın 2.4 metrelik ana aynasının kenarları, olması gerekenden 2 mikrometre (insan saçının 1/50'si kadar) fazla tıraşlanmıştı. Bu inanılmaz küçük hata bile, aynanın mükemmel bir küre şeklinde olmasına neden oldu. Mükemmel bir küre, ışığı tek bir noktada odaklayamaz. Işığın bir kısmı aynanın merkezinden, bir kısmı da kenarlarından farklı noktalara odaklanıyordu. Bu da görüntülerin bulanık ve odak dışı olmasına yol açtı.
- ➡️ Nasıl Teşhis Edildi? Hubble, ilk görüntüleri Dünya'ya gönderdiğinde gökbilimciler beklenen keskinliği göremedi. Yıldızların etrafında "haleler" oluşuyordu. Yapılan detaylı testler sonucunda hatanın kaynağının ana aynadaki bu şekil bozukluğu olduğu anlaşıldı.
- ➡️ Nasıl Düzeltildi? Tüm aynayı değiştirmek imkansızdı. Bunun yerine, bir dizi ayna ile hatayı "gözlük" gibi düzelten bir çözüm bulundu. 1993 yılındaki ilk servis görevinde, uzay yürüyüşçüsü astronotlar tarafından Hubble'a COSTAR (Corrective Optics Space Telescope Axial Replacement) adı verilen bir cihaz ve WFPC2 adlı yeni bir kamera yerleştirildi. WFPC2'nin içinde hatayı düzelten özel aynalar vardı. COSTAR ise diğer aletsiz kameralara ışık göndermeden önce hatayı düzeltiyordu.
✅ Sonuç: Mühendislikteki çok küçük bir hata, devasa bir bilim projesini riske atmıştı. Ancak, uzayda teleskobu onarma yeteneğimiz sayesinde bu problem, Hubble'ı adeta "gözlük takmış" gibi mükemmel çalışan bir gözlemevine dönüştüren bir başarı hikayesine dönüştü.
