Soru:
"Lütfen sessiz ol!" ve "Yarın okulukta buluşalım." cümlelerindeki altı çizili fiillerin kiplerini karşılaştırınız.
Çözüm:
💡 Her iki fiilin de bir istek bildirdiğini ancak farklı kip ekleri aldığını gözlemleyelim.
- ➡️ ol fiilini inceleyelim: Fiil kökü "ol-"dur. Ek almamış gibi görünse de aslında emir kipinin 2. tekil şahıs çekimidir. Emir kipi, eki olmayan bir dilek kipidir ve burada bir buyruk, komut anlamı vardır.
- ➡️ buluşalım fiilini inceleyelim: Fiil kökü "buluş-"tur. "-alım" eki, fiile "birlikte yapma" anlamı katan bir istek ifade eder. Bu, dilek kiplerinden istek kipidir.
- ➡️ Karşılaştırma: Her ikisi de birer dilek kipidir. Ancak "ol" fiili emir kipiyken (daha buyurucu), "buluşalım" fiili istek kipidir (daha rica ve teklif içerir).
✅ Sonuç: "ol" fiili emir kipi, "buluşalım" fiili ise istek kipi ile çekimlenmiştir. İkisi de dilek kipi grubunda olsa da ifade ettikleri talep düzeyi farklıdır.
