Soru:
"Kurtuluş Savaşı'nda basın" konulu bir tez yazan araştırmacı, dönemin gazetelerini tarayarak belirli kavramların zaman içindeki kullanım sıklığını ölçmek istiyor. "Hakimiyet-i Milliye" gazetesinin dijital nüshalarında "istiklal" ve "muavenet" (yardım) kelimelerinin 1920-1922 yılları arasındaki kullanımını karşılaştırmalı analiz etmek için hangi dijital yöntem kullanılabilir? Bu yöntemin adını yazıp, araştırmacının nasıl bir süreç izleyeceğini özetleyiniz.
Çözüm:
💡 Bu soru, metin madenciliğinin tarih araştırmalarındaki klasik uygulamalarından biri olan kelime frekans analizini ele almaktadır.
- ➡️ Yöntem: Bu çalışma için Metin Madenciliği (Text Mining) ve özellikle Kelime Sıklığı Analizi yöntemi kullanılır.
- ➡️ Adım 1 - Veri Setinin Oluşturulması: "Hakimiyet-i Milliye" gazetesinin 1920-1922 yıllarına ait sayıları, makine tarafından okunabilir (OCR ile taranmış) metin dosyaları haline getirilir. Her yıl ayrı bir klasöre veya veri setine ayrılabilir.
- ➡️ Adım 2 - Analiz Yazılımının Kullanımı: Voyant Tools, AntConc gibi ücretsiz metin analiz araçlarından biri kullanılır. Tüm metinler bu araca yüklenir.
- ➡️ Adım 3 - Sorgulama ve Görselleştirme: Araçtaki "trends" veya "corpus" özelliği kullanılarak "istiklal" ve "muavenet" kelimelerinin yıllara, hatta aylara göre kullanım sıklığı grafikleri oluşturulur.
- ➡️ Adım 4 - Tarihsel Çıkarım: Örneğin, "istiklal" kelimesinin en yoğun kullanıldığı dönemlerin, milli mücadelenin siyasi hedeflerinin netleştiği dönemlere denk gelip gelmediği; "muavenet" kelimesinin ise yardım kampanyalarının yoğunlaştığı dönemlerde arttığı gibi çıkarımlar yapılır.
✅ Sonuç olarak, araştırmacı elle sayması mümkün olmayan bu analizi dijital yöntemlerle hızlı ve nesnel bir şekilde gerçekleştirerek, kavramların tarihsel seyrine dair nicel veriler elde eder.
