Soru:
Bir öğrenci, İstiklal Savaşı hakkında bir kitap yazmak için kütüphanede "1921" basım tarihli bir anı kitabı bulur. Kitabın kapağında yazar olarak "Halide Edip Adıvar" yazmaktadır. Bu kitabın, araştırmasında güvenilir bir birincil kaynak olarak kullanılıp kullanılamayacağını belirlemek için hangi dış tenkit sorularını sormalıdır? En az dört soru listeleyiniz.
Çözüm:
💡 Bir kaynağın birincil kaynak olabilmesi için öncelikle gerçek ve orijinal olması gerekir. Dış tenkit, bu gerçekliği sorgulamamızı sağlar.
- ➡️ Yazara Ait Olma (Yazarlık): Bu kitap gerçekten Halide Edip Adıvar tarafından mı yazılmıştır? İmzası, yazım tarzı ve içerikteki kişisel detaylar onun diğer eserleriyle tutarlı mıdır?
- ➡️ Tarih Kontrolü: Kitabın üzerinde yazılı olan "1921" basım tarihi doğru mudur? Kullanılan kağıdın türü, mürekkebin özelliği ve ciltleme tekniği o dönemin basım özellikleriyle eşleşiyor mu?
- ➡️ Orijinallik ve Tahrifat: Kitap orijinal haliyle mi basılmıştır? Sonradan eklenmiş, çıkarılmış veya değiştirilmiş sayfalar var mıdır? Örneğin, kitabın bazı bölümleri farklı bir yazı makinesiyle mi yazılmış?
- ➡️ Yayıncı ve Basım Yeri: Kitabı basan yayınevi o dönemde fa miydi? Basım yeri (örneğin Ankara veya İstanbul) o tarihte Milli Mücadele koşullarında baskı yapmaya uygun muydu?
✅ Bu sorulara olumlu yanıtlar alındığında, kitap "dış tenkit" açısından güvenilir kabul edilir ve ardından içeriğinin güvenilirliğini sorgulayan "iç tenkit" aşamasına geçilir.
