Soru:
Yerin iç yapısını anlamak için kullanılan dolaylı yöntemlerden biri de yerçekimi ölçümleridir. Bilim insanları, Dünya yüzeyindeki yerçekimi ivmesinin (\(g\)) her yerde aynı olmadığını tespit etmişlerdir.
Bu değişimlere neden olan iki temel faktör nedir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Yerçekimi, yerin içindeki kütle dağılımı hakkında ipuçları verir.
- ➡️ Enlem Etkisi: Dünya kutuplardan basık, ekvatordan şişkin bir şekle (geoit) sahiptir. Ekvatordaki bir nokta, merkezden daha uzaktadır. Yerçekimi ivmesi (\(g\)) merkeze olan uzaklığın karesiyle ters orantılı olduğundan (\(g = GM/r^2\)), ekvatorda \(g\) değeri kutuplara göre daha küçüktür.
- ➡️ Yerel Yoğunluk Farkları (Gravite Anomalileri): Yeraltındaki kayaçların yoğunlukları birbirinden farklıdır. Örneğin, maden yatakları veya yoğun magma odacıkları gibi daha yoğun kütlelerin bulunduğu bölgelerde yerçekimi beklenenden daha yüksek ölçülür (pozitif anomal). Yoğunluğu düşük kayaçların (mağara, tuz domları) olduğu bölgelerde ise yerçekimi daha düşük ölçülür (negatif anomal).
✅ Sonuç olarak, yerçekimi ölçümleri bize Dünya'nın şekli ve yeraltındaki kütle dağılımının düzensizlikleri hakkında dolaylı bilgi sağlar.
