Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, altı çizili ek büyük ünlü uyumuna uymamaktadır?
- A) Eve varınca beni ara.
- B) Dışarıda yağmur yağarken kitap okudum.
- C) Bu soruyu çözebilirsin.
- D) En sevdiğim mevsim sonbahardır.
Çözüm:
💡 Büyük ünlü uyumuna uymayan ekleri (-ken, -yor, -ki, -leyin, -imtırak, -daş) hatırlayalım. Soruda bu eklerden birini arayacağız.
- ➡️ A seçeneği: "var-ın-ca" eki. Kök "var", kalın ünlü ile biter. Ek "-ınca" da kalın ünlü ile başlar. (a-ı) Kalınlık-incelik uyumu var. Bu ek kurala uyar.
- ➡️ B seçeneği: "yağ-arken" eki. Kök "yağ", kalın ünlü ile biter. Ek "-arken" kalın ünlü ile başlasa da "-ken" eki, büyük ünlü uyumuna uymayan istisna eklerden biridir. Bu nedenle uyum bozulur.
- ➡️ C seçeneği: "çöz-ebilirsin" eki. Kök "çöz", ince ünlü ile biter. Ek "-ebilirsin" ince ünlü ile başlar. (ö-e) Uyum vardır.
- ➡️ D seçeneği: "sonbahar-dır" eki. Kök "sonbahar", kalın ünlü ile biter. Ek "-dır" da kalın ünlü ile başlar. (a-ı) Uyum vardır.
✅ Sonuç: Büyük ünlü uyumuna uymayan ek "-ken" olduğu için doğru cevap B seçeneğidir.
