Soru:
Aşağıdaki parçada numaralandırılmış cümlelerin hangisinde fiilde anlam (kip) kayması yoktur?
(I) Yarınki toplantıya sen de katılıyorsun, değil mi?
(II) Daima en güzel kıyafetleri giymeyi sever.
(III) Bir an önce bu işi bitirelim.
(IV) Akşamları ailesiyle yürüyüşe çıkardı.
Çözüm:
💡 Tüm cümleleri tek tek inceleyerek hangisinde kipin kendi zaman anlamı dışında kullanılmadığını bulalım.
- ➡️ I. Cümle: "Yarınki toplantıya sen de katılıyorsun"
- Fiil: katılıyorsun (Şimdiki Zaman)
- Zaman İfadesi: Yarınki (Gelecek Zaman)
- KAYMA VAR. Şimdiki zaman, gelecek zaman anlamında kullanılmış.
- ➡️ II. Cümle: "Daima en güzel kıyafetleri giymeyi sever."
- Fiil: sever (Geniş Zaman)
- Zaman İfadesi: Daima (Her zaman / Geniş Zaman)
- KAYMA YOK. Geniş zaman kipi, kendi anlamı olan "her zaman yapılan eylem, alışkanlık" anlamında kullanılmıştır.
- ➡️ III. Cümle: "Bir an önce bu işi bitirelim."
- Fiil: bitirelim (İstek Kipi)
- Zaman İfadesi: Bir an önce (Gelecek Zaman / Aciliyet)
- KAYMA VAR. İstek kipi (dilek anlamı), burada "gelecekte yapılması istenen bir eylem" anlamına kaymıştır; bir nevi emir/rica yerine kullanılmıştır.
- ➡️ IV. Cümle: "Akşamları ailesiyle yürüyüşe çıkardı."
- Fiil: çıkardı (Geçmiş Zamanın Hikâyesi)
- Zaman İfadesi: Akşamları (Geçmişte alışkanlık)
- KAYMA VAR. Geçmiş Zamanın Hikâyesi kipi, "geçmişte alışkanlık" anlamında kullanılmıştır.
✅ Sonuç: Fiilde anlam kaymasının olmadığı tek cümle II. cümledir.
