Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "nesne" ögesi ortak kullanılmamıştır?
A) Konuklara çay ve pasta ikram etti.
B) Masayı örtüp sandalyeleri yerleştirdi.
C) Çocuğu yıkayıp uyuttu.
D) Kitabı aldı ve hemen okumaya başladı.
E) Eve geldi, eşyalarını yerleştirdi.
Çözüm:
💡 Ortak öge, sıralı cümlelerde birden fazla yüklemin bağlandığı tek bir ögedir. Soruda ortak olarak kullanılmayan nesne aranıyor.
- ➡️ A seçeneği: "Konuklara çay ve pasta ikram etti." Bu basit bir cümledir, sıralı cümle yok. "Çay ve pasta" ikili bir belirtisiz nesnedir. Ortak öge yok.
- ➡️ B seçeneği: "Masayı örtüp sandalyeleri yerleştirdi." Sıralı cümle. Yüklemler: "örtüp" ve "yerleştirdi".
- Neyi örtüp? → "Masayı" (Nesne)
- Neyi yerleştirdi? → "sandalyeleri" (Nesne)
Her yüklemin farklı nesnesi var. Nesne ortak değil.
- ➡️ C seçeneği: "Çocuğu yıkayıp uyuttu." Yüklemler: "yıkayıp" ve "uyuttu".
- Kimi yıkayıp? → "Çocuğu"
- Kimi uyuttu? → "Çocuğu" (Aynı nesne)
Nesne ortaktır.
- ➡️ D seçeneği: "Kitabı aldı ve hemen okumaya başladı." Yüklemler: "aldı" ve "başladı".
- Neyi aldı? → "Kitabı" (Nesne)
- Neye başladı? → "okumaya" (Dolaylı Tümleç)
İkinci yüklemin nesnesi yok. "Kitabı" nesnesi sadece ilk yükleme aittir. Nesne ortak değildir. ("Okumaya"nın nesnesi "kitabı" olabilir ama burada "kitabı" açıkça ilk yüklemin nesnesidir.)
- ➡️ E seçeneği: "Eve geldi, eşyalarını yerleştirdi." Yüklemler: "geldi" ve "yerleştirdi".
- Nereye geldi? → "Eve" (Dolaylı Tümleç)
- Neyi yerleştirdi? → "eşyalarını" (Nesne)
İlk cümlenin nesnesi yok. Nesne ortak değildir.
✅ Cevap A'dır. A seçeneği sıralı cümle bile olmadığı için ortak öge barındırmaz. B, D ve E seçeneklerinde de nesne ortak değildir, ancak soru "hangisinde nesne ortak kullanılmamıştır" diye sorduğu ve tek bir doğru cevap beklediği için, sıralı cümle olmayan ve dolayısıyla ortak öge ihtimali bulunmayan A seçeneği en doğru cevaptır.
