Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz türemesine uğramış bir kelime vardır?
- A) Bu konuyu iyice araştırdım.
- B) Yaptığı hatayı sonunda anladı.
- C) Eski dostunu görünce çok sevindi.
- D) Yeni taşındıkları evi tercih ettiler.
Çözüm:
💡 Seçenekleri tek tek inceleyerek ünsüz türemesi olup olmadığını kontrol edelim.
- ➡️ A) "Araştırdım" kelimesi "araş-" kökünden türemiştir. Burada "t" eki gelmiş ve herhangi bir ünsüz türemesi olmamıştır.
- ➡️ B) "Anladı" kelimesi "anla-" kökünden gelir. Herhangi bir ünsüz türemesi yoktur.
- ➡️ C) "Sevindi" kelimesi "sevin-" kökünden gelir. Herhangi bir ünsüz türemesi yoktur.
- ➡️ D) "Tercih ettiler" ifadesine bakalım. Kök: Tercih + Yardımcı Fiil: etmek. Birleşim: "Tercih" + "etmek". "Tercih" kelimesi "h" ünsüzü ile biter. "etmek" ise ünlü ile başlar. Bu birleşimde "h" sesi düşer ve araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer mi? Hayır. Doğrusu: Tercih etmek şeklinde ayrı yazılır ve herhangi bir ünsüz türemesi olmaz. Ancak ünsüz türemesi genellikle "af, his, zan, hal" gibi Arapça kökenli tek heceli kelimelerde olur. "Tercih" iki hecelidir. Doğru cevap bu değil. Sorunun doğru cevabını bulmak için diğer bir örnek düşünmeliyiz: Örneğin, "Hal" + "etmek" = Halletmek (burada "l" türemiştir). Fakat seçeneklerde böyle bir kelime yok. Bu soru öbeğinde verilen seçeneklerin hiçbirinde ünsüz türemesi yoktur. Ancak soru mantığı gereği, birleşik fiil yazılan D seçeneği şaşırtmacadır. Ünsüz türemesi olan kelime bu listede yoktur.
✅ Sonuç: Verilen cümlelerin hiçbirinde ünsüz türemesi yoktur. Fakat tipik bir örnek vermek gerekirse: "His (kök) + etmek = Hissetmek" örneğindeki gibi "s" ünsüzü türemiştir.
