Çözümlü Örnek 1
Soru:
Aşağıdaki metin parçalarını okuyunuz ve hangisinin sanatsal, hangisinin öğretici metin olduğunu belirleyiniz. Ardından her iki tür için birer temel özellik yazınız.
- "Güneş, ufukta kızıl bir top gibi batarken, denizin mavi sularına veda ediyordu. Martıların çığlıkları, akşam rüzgarına karışıp uzaklarda kayboluyordu."
- "Fotosentez, yeşil bitkilerin güneş ışığı enerjisini kullanarak karbondioksit ve suyu besine dönüştürdüğü biyokimyasal bir süreçtir."
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için metinlerin amacına ve anlatım özelliklerine bakmamız gerekir.
- ➡️ Birinci Metin: İnsanda estetik duygular uyandırmak, bir manzara betimlemesiyle okuyucuyu duygusal bir yolculuğa çıkarmak amacıyla yazılmıştır. "Kızıl bir top", "veda ediyordu", "çığlıklar" gibi ifadeler duygu ve hayal gücüne hitap eder. Bu nedenle bu bir sanatsal metindir.
- ➡️ İkinci Metin: Doğrudan bilgi vermek, "fotosentez" kavramını tanımlamak amacıyla yazılmıştır. Açık, net ve nesnel bir anlatımı vardır. Bu nedenle bu bir öğretici metindir.
✅ Sanatsal Metin Özelliği: İnsanda estetik haz uyandırmak, dilin şiirsel işleviyle yazılmak.
✅ Öğretici Metin Özelliği: Okuyucuya bilgi vermek, öğretmek; dilin göndergesel işleviyle yazılmak.
