Çözümlü Örnek 4
Soru:
Bir öğrenci, "Su" konusunda iki farklı metin yazıyor. İlki bir şiir, ikincisi ise bir ansiklopedi maddesi. Bu iki metin, sanatsal ve öğretici metinlerin hangi özellikleri bakımından birbirinden kesin olarak ayrılır? İki madde halinde yazınız.
Çözüm:
💡 Aynı konu, farklı metin türlerinde tamamen farklı şekillerde işlenir. Bunun nedenlerini temel farklılıklarıyla açıklayalım.
- ➡️ 1. Amaç ve İşlev Farkı: Şiir (Sanatsal Metin)in amacı, okuyucuda su ile ilgili estetik bir duygu, çağrışım veya hayal uyandırmaktır. Suyun fiziksel özelliklerini anlatmaktan ziyade, onun bir metafor olarak kullanılması (temizlik, arınma, özgürlük vb.) muhtemeldir. Ansiklopedi maddesi (Öğretici Metin)in amacı ise suyun kimyasal formülünü (H\(_2\)O), fiziksel hallerini, canlılar için önemini nesnel ve doğru bir şekilde öğretmektir.
- ➡️ 2. Dil ve Üslup Farkı: Şiirde dil, şiirsel işlevde kullanılır. Mecaz anlamlar, sıra dışı bağdaştırmalar, ahenk unsurları (kafiye, redif, ölçü) ve imgelere bolca yer verilir. Ansiklopedi maddesinde ise dil, göndergesel işlevde kullanılır. Açık, sade, kurallı ve nesnel bir anlatım benimsenir. Kelimeler gerçek anlamlarıyla kullanılır.
✅ Sonuç: Sanatsal ve öğretici metinler, amaç ve dilin kullanılış biçimi bakımından temel farklılıklar gösterir.
