Soru:
Aşağıdaki dörtlükteki kafiye çeşitlerini (yarım, tam, zengin, tunç) ve redifleri belirleyiniz.
Dinle neyden kim hikâyet etmede
Ayrılıklardan şikâyet etmede
Beni benden alıp mecrûh eyledi
Nâlem her bir kişiye rişte saçtı
Çözüm:
💡 Bu dörtlükte farklı kafiye türleri bir arada bulunuyor. Dizeleri gruplayarak ilerleyelim.
- ➡️ 1. Adım - Redif Araştırması: İlk iki dizeyi inceleyelim: "etmede". Bu, her iki dizede de aynı olan "-etmede" ek-fiil ve zarf-fiilidir. Bu bir rediftir. Redifi çıkardıktan sonra kalan seslere bakalım: "hikây-" ve "şikây-".
- ➡️ 2. Adım - Kafiye Araştırması (İlk İki Dize): "hikây-" ve "şikây-" kelimelerinde, rediften önceki "-ây" sesleri benzeşmektedir. Sadece bir ses (â) benzeştiği için bu bir yarım kafiyedir.
- ➡️ 3. Adım - Üçüncü ve Dördüncü Dizeleri İnceleme: Son iki dize "eyledi" ve "saçtı" ile bitiyor. Görünürde bir benzerlik yok. Ancak, "eyledi" ve "saçtı" fiillerinin kökleri "eyle-" ve "saç-"tır. "-di" ve "-tı" ekleri geçmiş zaman ekleridir fakat farklı seslerle bitmektedir ("e" ve "a" sesleri). Bu nedenle bu iki dize arasında kafiye yoktur. Dörtlüğün kafiye düzeni "a a b c" şeklindedir.
✅ Redif: "-etmede" (ilk iki dizede).
✅ Kafiye: "-ây" sesi ile yarım kafiye (ilk iki dizede).
✅ Kafiye Düzeni: a a b c
