Soru:
Bir hücredeki DNA zinciri üzerinde aşağıdaki nükleotid dizilimi bulunmaktadır: 3'-TAC GGA TTC ACT-5'. Bu DNA zincirinin karşıt zincirini, mRNA'sını ve bu mRNA'dan sentezlenecek amino asit dizilimini bulunuz. (Protein sentezinde AUG = Metiyonin (Met) başlaton kodonu, UAA, UAG, UGA = dur kodonları ve aşağıdaki tabloyu kullanınız.)
mRNA Kodonları ve Amino Asitler:
- AUG → Met
- GGU, GGC, GGA, GGG → Glisin (Gly)
- AAG, AAA → Lizin (Lys)
- UGA → Dur
- ACU, ACC, ACA, ACG → Treonin (Thr)
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için merkezi dogma prensiplerini adım adım uygulayacağız: DNA → mRNA → Protein.
- ➡️ 1. Adım: Karşıt DNA Zincirini Bulma
Verilen DNA zinciri: 3'-TAC GGA TTC ACT-5'. DNA'da karşıt zincirde baz eşleşmesi (A-T, T-A, G-C, C-G) olur ve zincirler birbirine ters yöndedir. Karşıt zincir: 5'-ATG CCT AAG TGA-3'.
- ➡️ 2. Adım: mRNA Sentezi (Transkripsiyon)
mRNA, verilen DNA zincirinin (3'-TAC GGA TTC ACT-5') karşıtı ve tamamlayıcısıdır. Ancak mRNA sentezinde timin (T) yerine urasil (U) kullanılır. mRNA dizisi: 5'-AUG CCU AAG UGA-3'.
- ➡️ 3. Adım: Protein Sentezi (Translasyon)
mRNA kodonları okunur: AUG (Met), CCU (Pro), AAG (Lys), UGA (Dur). Tabloda CCU için Pro verilmemiş, bu nedenle genetik kodon tablosundan CCU'nun Prolin (Pro) olduğunu hatırlıyoruz. Ancak soru verdiği tabloya göre çözülmeli. Sorunun tablosunda CCU yok, bu bir eksiklik. Soru tablosuna sadık kalarak, GGU, GGC, GGA, GGG → Gly ve AAG, AAA → Lys olduğuna göre, mRNA'mız AUG (Met), GGA yok, AAG (Lys), UGA (Dur). Fakat mRNA'mızda GGA yok, CCU var. Bu durumda soru tablosu yetersiz. Varsayım: Soruda verilen DNA dizisi ve tablo tutarsız. Doğru çözüm için mRNA kodonları (AUG, CCU, AAG, UGA) ve standart genetik kod kullanılırsa amino asit dizisi: Met - Pro - Lys - Dur olur. Ancak soru tablosuna göre AUG Met, AAG Lys, UGA Dur bulunur, CCU için karşılık yoktur. Bu nedenle sorunun tablosu genişletilmeli veya DNA dizisi değiştirilmelidir. Bu örnekte, sorunun amacı adımları göstermek olduğu için, standart genetik kodon tablosunu kullanarak devam ediyoruz: Metiyonin - Prolin - Lizin.
✅ Sonuç: Karşıt DNA: 5'-ATG CCT AAG TGA-3', mRNA: 5'-AUG CCU AAG UGA-3', Protein: Metiyonin - Prolin - Lizin. (UGA dur kodonu olduğu için sentez burada sonlanır).
