Kimyada çok küçük şeylerle uğraşırız: atomlar, moleküller... Bunlar o kadar küçüktür ki tek tek saymak imkansızdır! İşte bu yüzden, kimyacılar "mol" adında özel bir ölçü birimi geliştirmişlerdir. Mol, tıpkı düzine (12 adet) gibi, belirli sayıda şeyi ifade eden bir sayıdır.
Bir mol, tam olarak 6.022 x 10²³ tane atom, molekül veya iyon içerir. Bu sayıya Avogadro sayısı denir ve kısaca Nᴀ ile gösterilir. Yani:
Her atomun farklı bir kütlesi vardır. Bir elementin 1 molünün kütlesine o elementin mol kütlesi (veya mol ağırlığı) denir. Mol kütlesi, periyodik tabloda elementin sembolünün altında yazan sayıdır ve birimi gram/mol (g/mol)'dür.
Örneğin:
Mol kavramını kullanarak, madde miktarını (mol sayısı), kütleyi ve tanecik sayısını birbirine dönüştürebiliriz. İşte temel formüller:
1. Mol sayısı (n) = Kütle (m) / Mol kütlesi (M)
Bu formülle, bir maddenin kütlesini ve mol kütlesini biliyorsak, mol sayısını hesaplayabiliriz.
2. Tanecik sayısı = Mol sayısı (n) x Avogadro sayısı (Nᴀ)
Bu formülle, mol sayısını biliyorsak, tanecik sayısını (atom, molekül, iyon vb.) hesaplayabiliriz.
Örnek 1: 36 gram su (H₂O) kaç moldür? (H=1 g/mol, O=16 g/mol)
Çözüm:
Örnek 2: 0.5 mol demir (Fe) kaç tane atom içerir?
Çözüm:
Mol kavramı, kimyasal tepkimeleri anlamak ve denkleştirmek için çok önemlidir. Bir tepkimede hangi maddeden ne kadar kullanacağımızı veya ne kadar ürün elde edeceğimizi mol kavramı sayesinde hesaplayabiliriz. Ayrıca, gazların hacimlerini ve yoğunluklarını hesaplamak gibi birçok alanda da mol kavramından yararlanırız.