📚 Bu senaryo, 12. sınıf öğrencilerinin İnkılap Tarihi dersi kapsamında edindikleri kavramsal bilgi, olaylar arası bağlantı kurma ve yorum yapma becerilerini ölçmeyi hedefler.
📝 Her sorunun puan değeri belirtilmiştir. Cevaplarınızı açık, net ve bilimsel temellere dayandırarak yazınız.
🕰️ Sınav süresi 40 dakikadır. Başarılar dileriz!

❓ Soru 1 (20 Puan) - I. Dünya Savaşı ve Osmanlı'nın Durumu

I. Dünya Savaşı'nın genel nedenleri ve Osmanlı Devleti'nin bu savaşa girme gerekçelerini detaylı bir şekilde açıklayınız. Osmanlı Devleti'nin savaşa girmesinin sonuçlarından iki tanesini belirtiniz.

✅ Cevap 1

🌍 I. Dünya Savaşı'nın Genel Nedenleri:

⚔️ Sömürgecilik Yarışı: Sanayi İnkılabı sonrası hızlanan hammadde ve pazar arayışı, büyük devletler arasında rekabeti artırmıştır.
💪 Silahlanma Yarışı: Devletler, olası bir savaşa karşı askeri güçlerini ve donanmalarını artırma eğilimine girmiştir.
🤝 Bloklaşmalar: Avrupa'da Üçlü İtilaf (İngiltere, Fransa, Rusya) ve Üçlü İttifak (Almanya, Avusturya-Macaristan, İtalya – sonradan taraf değiştirdi) gibi askeri ittifaklar oluşmuştur.
🔥 Milliyetçilik Akımı: Özellikle Balkanlarda ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda etnik gruplar arasında bağımsızlık talepleri ve yayılmacı politikalar gerilimi tırmandırmıştır.
🏛️ Alsas-Loren Sorunu: Fransa ile Almanya arasındaki bu kömür ve demir açısından zengin bölge üzerindeki anlaşmazlık.

🇹🇷 Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girme Gerekçeleri:

🇩🇪 Almanya'nın Zaferine İnanış: İttihat ve Terakki yöneticileri, Almanya'nın savaşı kısa sürede kazanacağına ve bu sayede Osmanlı'nın eski gücüne kavuşacağına inanmıştır.
🇬🇧 İngiltere ve Fransa'nın Osmanlı'ya Karşı Tutumu: Osmanlı'nın ittifak tekliflerini reddetmeleri, kapitülasyonları kaldırma isteğine olumsuz yaklaşmaları ve donanma için sipariş edilen gemilere el koymaları.
🇷🇺 Rus Tehdidi: Rusya'nın sıcak denizlere inme politikası ve boğazlar üzerindeki emelleri, Osmanlı'yı Almanya'ya yakınlaştırmıştır.
💰 Ekonomik Bağımlılıktan Kurtulma İsteği: Kapitülasyonlar ve dış borçlar gibi ekonomik bağımlılıklardan kurtulma arzusu.
🚢 Goeben ve Breslau Olayı: Akdeniz'de İngiliz donanmasından kaçan iki Alman gemisinin Osmanlı'ya sığınması ve Osmanlı bayrağı çekerek Rus limanlarını bombalaması, Osmanlı'nın savaşa fiilen girmesine neden olmuştur.

📉 Osmanlı'nın Savaşa Girme Sonuçlarından İki Tanesi:

🗺️ Büyük Toprak Kayıpları: Savaş sonunda Osmanlı Devleti'nin büyük topraklar kaybetmesi ve Anadolu'nun işgale açık hale gelmesi.
💸 Ekonomik Yıkım ve Ağır Borçlar: Savaşın getirdiği maliyetler ve yıkım nedeniyle ekonominin daha da kötüleşmesi, halkın sefalet içinde kalması.
⚔️ Mondros Mütarekesi: Ağır şartlar içeren bu antlaşmanın imzalanmasına zemin hazırlaması ve Osmanlı egemenliğini fiilen sona erdirmesi.

❓ Soru 2 (20 Puan) - Mondros Mütarekesi ve Milli Mücadele

Mondros Mütarekesi'nin en kritik maddeleri olan 7. ve 24. maddelerini açıklayarak, bu maddelerin Milli Mücadele'nin başlamasındaki etkisini ve önemini yorumlayınız.

✅ Cevap 2

📜 Mondros Mütarekesi'nin Kritik Maddeleri:

🚨 7. Madde: "İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıktığında herhangi bir stratejik yeri işgal edebilecektir."
🔥 24. Madde: "Doğu Anadolu'daki altı vilayette (Vilayet-i Sitte: Erzurum, Van, Harput (Elazığ), Diyarbakır, Sivas, Bitlis) herhangi bir karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri bu vilayetleri işgal edebilecektir."

🤔 Maddelerin Milli Mücadele'ye Etkisi ve Önemi:

🛡️ 7. Madde'nin Etkisi:

⚖️ Bu madde, İtilaf Devletleri'ne Osmanlı topraklarını hukuki bir gerekçeye dayandırarak işgal etme hakkı vermiştir.
🇹🇷 İşgallerin önünü açarak, Anadolu'nun dört bir yanının işgal edilmesine zemin hazırlamıştır. Bu durum, Türk halkında büyük bir tepki uyandırmış ve bölgesel direniş hareketlerinin (Kuvâ-yi Milliye) başlamasına neden olmuştur.
💪 Milli Mücadele'nin gerekçesi ve amacının oluşmasında kilit rol oynamıştır. Halk, vatanın bütünlüğünün ve bağımsızlığının tehlikede olduğunu görmüştür.

🕊️ 24. Madde'nin Etkisi:

🇦🇲 Bu madde, Doğu Anadolu'da bir Ermeni Devleti kurulmasına zemin hazırlama amacı taşımıştır.
⚔️ Bölgedeki Türk nüfusunun direnişini ve teşkilatlanmasını hızlandırmıştır. Özellikle Erzurum ve Sivas Kongreleri gibi önemli adımların atılmasında bu maddenin yarattığı tehdit etkili olmuştur.
🤝 Milli Mücadele'nin bölgesel direnişleri ulusal bir çatı altında birleştirme ihtiyacını ortaya koymuştur.

🚀 Her iki madde de Osmanlı yönetiminin teslimiyetçi tutumunu gözler önüne sermiş ve Türk milletini kendi kaderini tayin etmeye, bağımsızlık mücadelesini başlatmaya iten temel unsurlardan olmuştur. Bu maddeler, Milli Mücadele'nin bağımsızlık ve vatanın bütünlüğü ilkeleri etrafında şekillenmesinde belirleyici rol oynamıştır.

❓ Soru 3 (20 Puan) - Amasya Genelgesi ve Milli Mücadele'nin İlkeleri

Amasya Genelgesi'nde yer alan "Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." ilkesinin Milli Mücadele'deki amaç, gerekçe ve yöntem açısından taşıdığı önemi açıklayınız.

✅ Cevap 3

📜 Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919) ve "Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." İlkesi:

🎯 Amaç (Hedef):

🇹🇷 Bu ilke, Milli Mücadele'nin nihai amacını net bir şekilde ortaya koymuştur: tam bağımsızlık. Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu işgal ve teslimiyetçi durum karşısında, milletin kendi iradesiyle bağımsızlığını kazanması hedeflenmiştir.

🛡️ Gerekçe (Neden):

🚨 Genelgenin ilk maddelerinde belirtilen "Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir." ve "İstanbul Hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir." ifadeleri, bu ilkenin gerekçesini oluşturur. Mevcut durumun (işgaller ve hükümetin acizliği) bağımsızlığı tehdit etmesi, milletin kendi kaderini ele almasını zorunlu kılmıştır.

🛠️ Yöntem (Nasıl Yapılacak):

💪 "Milletin azim ve kararı" ifadesi, Milli Mücadele'nin yöntemini belirlemiştir. Bu, mücadelenin halkın iradesine dayanacağını, ulusal egemenlik prensibini esas alacağını ve kararların milletin kendisi tarafından alınacağını vurgular. İstanbul Hükümeti'nin etkisizliği karşısında, ulusal güçlerin birleşmesi ve temsilciler aracılığıyla ulusal iradenin tecellisi hedeflenmiştir.

🚀 Önemi:

💡 Bu ilke, Milli Mücadele'nin hem içerik hem de yöntem açısından ulusal ve demokratik bir karakter taşıdığını göstermiştir.
🔥 İlk kez ulusal egemenlik fikrinden üstü kapalı da olsa bahsedilmiş, mücadelenin padişaha veya İstanbul Hükümeti'ne bağlı kalınmadan, doğrudan halkın iradesiyle yürütüleceği belirtilmiştir.
🌟 Milli Mücadele'nin sonraki aşamalarında (Erzurum ve Sivas Kongreleri, TBMM'nin açılması) atılacak adımların temel felsefesini oluşturmuştur.

❓ Soru 4 (20 Puan) - Misak-ı Millî ve Önemi

Misak-ı Millî'nin (Ulusal Ant) temel esaslarını ve bu kararların Osmanlı Mebusan Meclisi'nde alınmasının önemini değerlendiriniz.

✅ Cevap 4

📜 Misak-ı Millî'nin Temel Esasları:

🇹🇷 Sınırlar: Mondros Mütarekesi imzalandığı sırada işgal altında olmayan, Türk ve Müslüman nüfusun yoğun olduğu toprakların (Anadolu ve Doğu Trakya) bölünmez bir bütün olduğu kabul edilmiştir. Kars, Ardahan ve Batum (Elviye-i Selase) için gerekirse halk oylaması öngörülmüştür.
🤝 Boğazlar: İstanbul ve Marmara Denizi'nin güvenliği sağlandığı takdirde, Boğazların dünya ticaretine açık olması kabul edilmiştir.
💰 Kapitülasyonlar ve Dış Borçlar: Siyasi, adli ve mali gelişmemize engel olan her türlü kısıtlamanın (kapitülasyonlar) kaldırılması istenmiştir. Dış borçların ödenmesinde de milli egemenlik ve ekonomik bağımsızlık esas alınmıştır.
👥 Azınlık Hakları: Komşu ülkelerdeki Müslüman halka tanınan haklar kadar, Osmanlı ülkesindeki azınlıklara da haklar tanınacağı belirtilmiştir (karşılıklılık ilkesi).
🗳️ Arap Toprakları: Mondros Ateşkesi imzalandığı sırada işgal altında bulunan Arap topraklarının geleceği için halk oylaması yapılacağı belirtilmiştir.

🏛️ Misak-ı Millî Kararlarının Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Alınmasının Önemi:

⚖️ Meşruiyet Kazanması: Bu kararların, halkın seçtiği temsilcilerden oluşan resmi bir meclis tarafından alınması, Milli Mücadele'nin hedeflerine yasal ve meşru bir zemin kazandırmıştır. İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri nezdinde bile görmezden gelinemeyecek bir nitelik taşımıştır.
🌍 Ulusal İradenin Temsili: Osmanlı Mebusan Meclisi, her ne kadar işgal altında olsa da, Türk milletinin son resmi temsil organı olması nedeniyle, Misak-ı Millî kararları ulusal iradenin bir yansıması olarak kabul edilmiştir.
🔥 İtilaf Devletleri'nin Tepkisi: Bu kararların alınması, İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u resmen işgal etmelerine ve Mebusan Meclisi'ni dağıtmalarına neden olmuştur. Bu durum, Milli Mücadele'nin haklılığını ve bağımsızlık azmini daha da pekiştirmiştir.
🚀 TBMM'nin Açılmasına Zemin Hazırlaması: Mebusan Meclisi'nin dağıtılması ve milletvekillerinin tutuklanması, Ankara'da yeni bir meclis (TBMM) açma ihtiyacını doğurmuş ve Milli Mücadele'nin yeni bir aşamaya geçmesini sağlamıştır.
🌟 Misak-ı Millî, Türk milletinin tam bağımsızlık ve vatanın bölünmez bütünlüğü konusundaki kararlılığını tüm dünyaya ilan eden, Milli Mücadele'nin siyasi programı niteliğindedir.

❓ Soru 5 (20 Puan) - Lozan Barış Antlaşması

Lozan Barış Antlaşması'nın Türkiye Cumhuriyeti açısından önemi ve antlaşmada çözüme kavuşturulan üç önemli konuyu belirtiniz.

✅ Cevap 5

🕊️ Lozan Barış Antlaşması'nın Türkiye Cumhuriyeti Açısından Önemi:

🌍 Yeni Bir Devletin Doğuşu: Lozan Antlaşması, I. Dünya Savaşı'nı ve Milli Mücadele'yi sona erdirerek, yeni Türk Devleti'nin (Türkiye Cumhuriyeti) uluslararası alanda tanınmasını sağlamıştır.
⚖️ Tam Bağımsızlık: Antlaşma ile kapitülasyonlar, duyunu umumiye (dış borçlar idaresi) gibi Türkiye'nin bağımsızlığını kısıtlayan tüm unsurlar kaldırılmıştır. Bu, tam bağımsızlık ilkesinin uluslararası düzeyde kabul görmesi demektir.
🇹🇷 Misak-ı Millî'nin Gerçekleşmesi: Büyük ölçüde Misak-ı Millî hedeflerine ulaşılmış, Türk vatanının sınırları çizilmiş ve bu sınırlar uluslararası bir belgeyle onaylanmıştır.
🔥 Sevr'in Geçersizliği: Yürürlüğe girmeyen ve Türk milletince reddedilen Sevr Antlaşması'nın yerine, eşit koşullarda imzalanan bir antlaşma olması, Türk diplomasisinin büyük bir zaferidir.
🚀 Modern Türkiye'nin Temeli: Türkiye Cumhuriyeti'nin siyasi ve hukuki temelleri Lozan'da atılmış, yeni devletin çağdaşlaşma ve kalkınma yolunda ilerlemesinin önü açılmıştır.

🤝 Lozan Antlaşması'nda Çözüme Kavuşturulan Üç Önemli Konu:

💰 Kapitülasyonlar: Yüzyıllardır Osmanlı Devleti'nin ekonomik ve siyasi bağımsızlığını kısıtlayan kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır. Bu, Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığının en önemli adımıdır.
🗺️ Sınırlar: Batı sınırımız (Yunanistan ile Meriç Nehri), Suriye sınırımız (Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması esas alınarak), Irak sınırımız (Musul sorunu hariç, daha sonra çözülmek üzere İngiltere'ye bırakıldı) ve Doğu sınırlarımız (Kars Antlaşması esas alınarak) büyük ölçüde çizilmiştir.
👥 Azınlıklar: Türkiye'deki azınlıklar (gayrimüslimler) Türk vatandaşı kabul edilmiş ve Lozan'da belirlenen haklarla korunmuştur. Yunanistan'daki Türkler ile Türkiye'deki Rumlar arasında nüfus mübadelesi kararı alınmıştır (İstanbul ve Batı Trakya hariç).
🌊 Boğazlar: Boğazlar, Türkiye'nin başkanlığındaki uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek ve her iki yakası askerden arındırılacaktı. Bu madde, tam egemenlik açısından tam bir çözüm olmasa da, daha sonra Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye lehine çözülecektir.
💸 Dış Borçlar: Osmanlı Devleti'nden kalan dış borçlar, Osmanlı toprakları üzerinde kurulan yeni devletler arasında paylaştırılmış ve Türkiye'ye düşen pay, Türk Lirası veya Fransız Frangı olarak ödenmesi kararlaştırılmıştır.