🧪 2026 TYT Felsefe: Deneyciliğin (Empirizmin) Savunucuları Kimlerdir?
Deneycilik (Empirizm), bilginin kaynağının deneyim olduğunu savunan felsefi bir akımdır. Bu akıma göre, insanlar doğuştan boş bir zihinle (tabula rasa) dünyaya gelirler ve tüm bilgilerini duyular aracılığıyla elde ederler. Şimdi, bu önemli akımın önde gelen savunucularına bir göz atalım:
🔍 John Locke (1632-1704)
- 🍎 Yaşamı ve Eserleri: İngiliz filozof John Locke, deneyciliğin en önemli temsilcilerinden biridir. "İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme" adlı eseri, deneyciliğin temel metinlerinden sayılır.
- 🧠 Bilgi Teorisi: Locke'a göre zihin doğuştan boş bir levhadır (tabula rasa). Tüm bilgilerimiz deneyim yoluyla, yani duyularımız aracılığıyla elde edilir. Basit fikirler duyularla gelirken, karmaşık fikirler ise basit fikirlerin zihinde birleştirilmesiyle oluşur.
🔎 George Berkeley (1685-1753)
- 🍏 Yaşamı ve Eserleri: İrlandalı filozof George Berkeley, "İnsan Bilgisinin İlkeleri Üzerine Bir Deneme" adlı eseriyle tanınır.
- 👁️ "Var Olmak Algılanmaktır": Berkeley, "esse est percipi" (var olmak algılanmaktır) ilkesini savunmuştur. Ona göre, bir şeyin var olması, bir zihin tarafından algılanması anlamına gelir. Maddenin varlığını reddeder ve sadece zihinlerin ve onların idelerinin var olduğunu savunur.
🔬 David Hume (1711-1776)
- 🍉 Yaşamı ve Eserleri: İskoç filozof David Hume, deneyciliğin ve şüpheciliğin önemli temsilcilerindendir. "İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme" adlı eseri, felsefe tarihinde önemli bir yer tutar.
- 🤔 Nedensellik Eleştirisi: Hume, nedensellik ilkesini eleştirir. Ona göre, olaylar arasında zorunlu bir bağ yoktur; sadece alışkanlık sonucu bir bağlantı kurarız. Örneğin, güneşi her gün doğarken gördüğümüz için, yarın da doğacağını düşünürüz, ancak bu kesin bir bilgi değildir.
📚 Deneyciliğin Ortak Noktaları
- 💡 Bilginin Kaynağı: Tüm deneyciler, bilginin kaynağının deneyim olduğunu savunurlar. Doğuştan gelen bilgiye karşı çıkarlar.
- 🌱 Ampirik Yöntem: Bilgi edinmede ampirik yöntemi (gözlem ve deney) temel alırlar.
- 🌍 Gerçeklik Anlayışı: Gerçekliğin, duyularımız aracılığıyla algıladığımız şeylerden ibaret olduğunu düşünürler.
Umarım bu özet, 2026 TYT Felsefe sınavına hazırlanırken deneycilik konusunu anlamana yardımcı olur! Başarılar!
