Anadolu Selçuklu Devleti, Türklerin Anadolu'yu yurt edinmesini sağlayan ve bu topraklarda önemli bir medeniyet kuran büyük bir devlettir.
Devlet, Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından 1077 yılında İznik'te kuruldu. En önemli hükümdarlarından biri olan I. Mesud, devletin temellerini sağlamlaştırdı.
Devletin en parlak dönemi ise II. Kılıçarslan zamanıdır. 1176 yılında Miryokefalon Savaşı'nda Bizans İmparatorluğu'nu ağır bir yenilgiye uğratarak, Türklerin Anadolu'ya kesin olarak yerleştiğini tüm dünyaya kanıtladı.
Devlet, en güçlü zamanını I. Alaeddin Keykubad döneminde yaşadı. Bu dönemde sınırlar genişledi, ekonomi gelişti ve birçok mimari eser inşa edildi. Başkent, Konya'ydı.
Anadolu Selçuklu Devleti, 1243 yılında Kösedağ Savaşı'nda Moğollara yenildi. Bu savaştan sonra devlet zayıfladı ve Moğolların egemenliği altına girdi. Sonunda 1308 yılında yıkıldı. Yıkılmasının ardından Anadolu'da birçok "Beylik" (küçük Türk devletleri) kuruldu.
Anadolu Selçukluları, mimaride çok başarılıydı. Günümüze kadar ulaşan birçok eser bıraktılar:
Çinicilik, hat (güzel yazı) sanatı ve halı dokumacılığı da çok gelişmişti. Ayrıca Mevlana Celaleddin-i Rumi gibi büyük bir düşünür ve şair bu dönemde yaşamıştır.
Ekonomi; tarım, hayvancılık ve ticarete dayanıyordu. Kervansaraylar sayesinde İpek ve Baharat Yolu gibi önemli ticaret yolları canlı tutulmuş, bu da devletin zenginleşmesini sağlamıştır.
Soru 1: Anadolu Selçuklu Devleti'nin kuruluş döneminde, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında önemli rol oynayan savaş aşağıdakilerden hangisidir?
a) Malazgirt Savaşı b) Miryokefalon Savaşı c) Kösedağ Savaşı d) Dandanakan Savaşı
Cevap: a) Malazgirt Savaşı
Çözüm: 1071 yılında yapılan Malazgirt Savaşı, Büyük Selçuklu Hükümdarı Alparslan komutasındaki Türk ordusunun Bizans'a karşı kazandığı zaferle Anadolu'nun kapılarını Türklere açmış ve Anadolu Selçuklu Devleti'nin kuruluşuna zemin hazırlamıştır.
Soru 2: Anadolu Selçuklu Devleti, ticaretin gelişmesi için kervanların konaklama, barınma ve güvenliğini sağlamak amacıyla yaptırdığı yapılara ne ad verilirdi? Bu yapılar sayesinde İpek ve Baharat Yolu üzerinden yapılan ticaret canlanmıştır.
a) Medrese b) Kervansaray c) Külliye d) Darüşşifa
Cevap: b) Kervansaray
Çözüm: Kervansaraylar, ticaret yolları üzerinde belirli mesafelerle inşa edilmiş, kervanların ve yolcuların ücretsiz olarak konaklayabildiği, hem ticaretin hem de güvenli seyahatin temel taşlarından biri olan büyük yapılardır.
Soru 3: Anadolu Selçuklu Devleti döneminde inşa edilen aşağıdaki yapılardan hangisi, dini eğitimin yanı sıra pozitif bilimlerin de öğretildiği bir eğitim kurumu işlevi görmüştür?
a) Sultan Han b) Sivas Gökmedrese c) Alanya Kalesi d) Divriği Ulu Camii
Cevap: b) Sivas Gökmedrese
Çözüm: Medreseler, İslami ilimlerin (din, hukuk) yanı sıra matematik, astronomi, tıp gibi pozitif bilimlerin de okutulduğu yükseköğretim kurumlarıydı. Sivas Gökmedrese, bu işlevi gören önemli bir Selçuklu eseridir.