6. sınıf Bileşke kuvvet (net kuvvet) nedir ve nasıl hesaplanır?

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. İki farklı yönden aynı cisme kuvvet uygulandığında bileşke kuvvetin nasıl bulunduğunu karıştırıyorum. Ayrıca zıt yönlü kuvvetlerde hesaplama yaparken hangi kuvvetin hangisinden çıkarılacağını tam oturtamadım.

Answer 1

Bileşke Kuvvet (Net Kuvvet) Nedir?

Bir cisme aynı anda birden fazla kuvvet etki edebilir. Bu kuvvetlerin hepsinin yerini tutan, yani tüm kuvvetlerin toplam etkisini tek başına yapan kuvvete bileşke kuvvet ya da net kuvvet denir.

Bileşke kuvvet, cisimlerin hareket durumunu değiştiren asıl etkidir. Bir cisim üzerindeki net kuvvet sıfır değilse, cisim ya hızlanır, ya yavaşlar ya da yön değiştirir.

Bileşke Kuvvet Nasıl Hesaplanır?

Kuvvetlerin yönü ve büyüklüğü, bileşke kuvveti hesaplamamızı etkiler. İki temel durum vardır:

1. Aynı Yönlü Kuvvetler

Eğer kuvvetler aynı yöndeyse, bileşke kuvveti bulmak için kuvvetleri toplarız.

• Bileşke Kuvvet = 1. Kuvvet + 2. Kuvvet
• Bileşke kuvvetin yönü, kuvvetlerin yönü ile aynıdır.

Örnek: Aynı yönde olmak üzere bir cisme 15 Newton (N) ve 20 Newton'luk kuvvetler uygulanıyor.

• Bileşke Kuvvet = 15 N + 20 N = 35 N
• Bileşke kuvvet, cisme uygulanan kuvvetlerle aynı yöndedir.

2. Zıt Yönlü Kuvvetler

Eğer kuvvetler zıt yönlerdeyse, bileşke kuvveti bulmak için kuvvetleri çıkarırız.

• Bileşke Kuvvet = Büyük Kuvvet - Küçük Kuvvet
• Bileşke kuvvetin yönü, büyük kuvvetin yönündedir.

Örnek: Bir cisme biri doğu yönünde 40 N, diğeri batı yönünde 25 N'luk kuvvetler uygulanıyor.

• Büyük kuvvet 40 N, küçük kuvvet 25 N'dir.
• Bileşke Kuvvet = 40 N - 25 N = 15 N
• Büyük kuvvet doğu yönünde olduğu için, bileşke kuvvet de doğu yönündedir.

Özel Bir Durum: Dengelenmiş Kuvvetler

Eğer bir cisme etki eden zıt yönlü kuvvetlerin büyüklükleri eşitse, bileşke kuvvet sıfır olur.

Örnek: Bir kitaba 10 N'luk kuvvetle itiyorsunuz, bir arkadaşınız da tam zıt yönde 10 N'luk kuvvetle itiyor.

• Bileşke Kuvvet = 10 N - 10 N = 0 N

Bileşke kuvvet sıfır olduğunda, cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Bu durumda cisim ya hareketsiz kalır ya da sabit süratle hareketine devam eder (Sürtünmeler ihmal ediliyor).

Özet

• Aynı Yönlü Kuvvetlerde: Kuvvetler toplanır.
• Zıt Yönlü Kuvvetlerde: Büyük kuvvetten küçük kuvvet çıkarılır.
• Bileşke kuvvet sıfır ise, cisim dengelenmiş kuvvetler etkisindedir.

Answer 2

6. Sınıf Bileşke Kuvvet Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aynı doğrultuda ve yönde hareket eden bir cisme, biri 15 Newton, diğeri 25 Newton olan iki kuvvet etki etmektedir. Bu cisme etki eden bileşke kuvvet kaç Newton'dur?
a) 10 N
b) 15 N
c) 25 N
d) 40 N
Cevap: d) 40 N
Çözüm: Aynı yöndeki kuvvetlerin bileşkesi, kuvvetlerin toplamına eşittir. Bileşke Kuvvet = 15 N + 25 N = 40 N olur.

Soru 2: Bir masayı Zeynep 30 N'luk kuvvetle doğu yönünde, Efe ise 20 N'luk kuvvetle batı yönünde itmektedir. Masaya etki eden bileşke kuvvetin büyüklüğü ve yönü nedir?
a) 50 N, Batı
b) 10 N, Doğu
c) 10 N, Batı
d) 50 N, Doğu
Cevap: b) 10 N, Doğu
Çözüm: Zıt yönlü kuvvetlerde bileşke kuvvet, büyük kuvvetten küçük kuvvet çıkarılarak bulunur ve büyük kuvvetin yönündedir. Bileşke Kuvvet = 30 N (Doğu) - 20 N (Batı) = 10 N Doğu yönünde.

Soru 3: Aşağıdaki görselde bir cisme etki eden kuvvetler şekildeki gibi verilmiştir. (Cisme etki eden kuvvetler: Sağa doğru 40 N, sola doğru 15 N ve sola doğru 10 N'dir.) Buna göre cisme etki eden bileşke kuvvet kaç Newton'dur ve hangi yöndedir?
a) 65 N, Sağa
b) 15 N, Sağa
c) 65 N, Sola
d) 15 N, Sola
Cevap: b) 15 N, Sağa
Çözüm: Sağa yönlü kuvvet 40 N'dir. Sola yönlü kuvvetlerin toplamı ise 15 N + 10 N = 25 N'dir. Bileşke Kuvvet = 40 N (Sağa) - 25 N (Sola) = 15 N. Büyük kuvvet sağa yönlü olduğu için bileşke kuvvet 15 N sağa doğrudur.

Soru 4: Bir cisme aynı doğrultuda ve zıt yönde etki eden iki kuvvetin bileşkesi 8 N'dir. Büyük kuvvet 22 N olduğuna göre, küçük kuvvet kaç Newton'dur?
a) 30 N
b) 14 N
c) 12 N
d) 6 N
Cevap: b) 14 N
Çözüm: Zıt kuvvetlerde bileşke, büyük kuvvet ile küçük kuvvetin farkıdır. Büyük kuvvet - Küçük kuvvet = Bileşke kuvvet formülünü kullanırız. 22 N - Küçük kuvvet = 8 N denklemi kurulur. Buradan Küçük kuvvet = 22 N - 8 N = 14 N olarak bulunur.