6. sınıf Edat (ilgeç) nedir? Cümleye kattığı anlamlar nelerdir?

Question

Edatların ne olduğunu genel olarak anlıyorum ama "için, kadar, gibi" gibi kelimelerin cümlede tam olarak hangi anlamları kattığını karıştırıyorum. Özellikle, bir cümlenin içinde bu kelimeleri gördüğümde onun artık bir edat olduğunu nasıl kesin olarak anlayacağım?

Answer 1

Edat (İlgeç) Nedir?

Edatlar, tek başlarına anlamı olmayan; ancak cümle içinde sözcükler arasında anlam ilişkisi kuran sözcüklerdir. Onları bir yapbozun parçalarını birleştiren yapıştırıcı gibi düşünebilirsin. Kendi başlarına bir anlam ifade etmezler ama cümlede çok önemli bir görev üstlenirler.

Önemli: Edatlar, diğer adıyla ilgeçler, çekim eki alabilirler.

En Sık Kullanılan Edatlar ve Anlamları

İşte günlük hayatta ve derslerimizde en çok karşılaştığımız edatlar:

• Gibi: Benzerlik anlamı katar.
  • Buz gibi su içti. (Suyun soğukluğunu buzla benzetmiş.)
  • Senin gibi çalışkan olmak istiyorum. (Benzerlik anlamı var.)
• İçin: Neden, amaç veya "bir kimseye göre" anlamı katar.
  • Sınavı kazanmak için çok çalışıyor. (Amaç anlamı var.)
  • Yağmur yağdığı için pikniğe gidemedik. (Neden anlamı var.)
  • Bu soru benim için çok kolay. ("Bana göre" anlamı var.)
• Kadar: Benzerlik, karşılaştırma veya ölçü anlamı katar.
  • Sen kadar hızlı koşamıyorum. (Karşılaştırma anlamı var.)
  • Akşam kadar dışarıda oynadık. (Zaman sınırı/ölçü anlamı var.)
• Gibi, için, kadar en yaygın kullanılan edatlardır. Diğer edatlara örnekler:
  • İle: Arabayla geldi. (Araç anlamı) / Arkadaşlarıyla oynuyor. (Birliktelik anlamı)
  • Sadece, Yalnız: Bu bilet sadece öğrenciler için. (Sınırlama anlamı)
  • Ancak: Bu işi ancak sen yaparsın. (Sadece, olasılık anlamı)

Edatları Nasıl Ayırt Ederiz?

Bir sözcüğün edat olup olmadığını anlamak için şu yöntemi kullanabiliriz:

• Sözcüğü cümleden çıkarırız.
• Cümlenin anlamı bozuluyor ya da tamamen değişiyorsa, o sözcük büyük ihtimalle bir edattır.

Örnek: "Kitabı senin için aldım."

Cümleden "için" edatını çıkarırsak: "Kitabı senin aldım." olur. Bu cümlenin anlamı bozuldu. Demek ki "için" burada bir edattır ve cümleye "amaç, özgüleme" anlamı katmıştır.

Özet

• Edatlar tek başına anlamı olmayan sözcüklerdir.
• Cümlede sözcükler arasında anlam ilişkisi kur

Answer 2

6. Sınıf Edat Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ile" kelimesi edat görevinde kullanılmıştır?
a) Annem ile babam parka gitti.
b) Kardeşim heyecan ile yerinden fırladı.
c) Dayım ile eniştem bize gelecek.
d) Ablam ile ben aynı sınıfta okuyoruz.
Cevap: b) Kardeşim heyecan ile yerinden fırladı.
Çözüm: "ile" kelimesi "a, b, c, d" seçeneklerinde bağlaç görevindedir. Ancak "b" seçeneğinde "heyecan" kelimesiyle birleşerek "nasıl fırladı?" sorusuna cevap verir ve "gibi, benzer" anlamı katarak edat görevi üstlenir.

Soru 2: "Doğru" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde edat olarak kullanılmıştır?
a) Matematik sorusunun doğru cevabını buldum.
b) Bu yol bizi sahile doğru götürüyor.
c) Öğretmenimiz tahtaya bir doğru çizdi.
d) Doğru sözlü bir insan olmak önemlidir.
Cevap: b) Bu yol bizi sahile doğru götürüyor.
Çözüm: "Doğru" kelimesi "b" seçeneğinde "sahil" kelimesiyle birlikte kullanılmış, "yönelme, yön" anlamı katmış ve kendi anlamından uzaklaşmıştır. Bu nedenle edat görevindedir. Diğer seçeneklerde ise sıfat veya isim görevindedir.

Soru 3: "Yalnız" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümleye "sadece, tek" anlamı katmıştır?
a) Akşamları yalnız yürümeyi severim.
b) Bu soruyu yalnız sen çözebilirsin.
c) Çok yalnız hissettiğini söyledi.
d) Yalnız bir çocuk gördüm bahçede.
Cevap: b) Bu soruyu yalnız sen çözebilirsin.
Çözüm: "Yalnız" kelimesi "b" seçeneğinde "sen" kelimesini niteliyor ve "sadece, tek" anlamı katıyor. Bu kullanımıyla edat görevini üstlenmiştir. Diğer seçeneklerde ise sıfat veya zarf görevindedir.

Soru 4: "İçin" edatı aşağıdaki cümlelerin hangisinde "amaç, maksat" anlamı katmıştır?
a) Sizin için bu pastayı özel olarak yaptım.
b) Sınavı kazanmak için çok çalıştı.
c) Bu yağmurluk senin için küçük olmuş.
d) Onun için güzel bir hediye aldık.
Cevap: b) Sınavı kazanmak için çok çalıştı.
Çözüm: "İçin" edatı "b" seçeneğinde "sınavı kazanmak" amacıyla çalıştığını belirterek "amaç, maksat" anlamı katmıştır. Diğer seçeneklerde ise "aitlik, özgülük" veya "hakkında" anlamlarında kullanılmıştır.