Merhaba! Bu ders notumuzda, hacim ölçme problemlerini adım adım nasıl çözeceğimizi öğreneceğiz. Hacim, bir cismin uzayda kapladığı yerdir. Temel birimimiz metreküp'tür (m³).
Bir kutunun veya akvaryumun hacmini bulmak istediğimizde, en çok karşılaştığımız şekil dikdörtgenler prizmasıdır.
Hacim Formülü: Hacim = Uzunluk x Genişlik x Yükseklik
Matematiksel olarak ifade edersek: \( V = a * b * c \)
Örnek 1: Uzunluğu 8 cm, genişliği 5 cm ve yüksekliği 3 cm olan bir dikdörtgenler prizmasının hacmi kaç cm³'tür?
Örnek 2: Taban ayrıtları 10 dm ve 6 dm, yüksekliği 4 dm olan bir dikdörtgenler prizması şeklindeki su deposu tamamen doludur. Bu depoda kaç litre su vardır? (1 L = 1 dm³)
Örnek 3: Hacmi 600 cm³ olan bir dikdörtgenler prizmasının taban alanı 150 cm²'dir. Bu prizmanın yüksekliği kaç cm'dir?
Tüm ayrıtları eşit olan prizmaya küp denir.
Hacim Formülü: Hacim = Ayrıt x Ayrıt x Ayrıt
Matematiksel olarak: \( V = a^3 \)
Örnek 4: Bir ayrıtının uzunluğu 7 m olan bir küpün hacmi kaç m³'tür?
Artık hacim problemlerini çözmek için gerekli tüm bilgilere sahipsin! Unutma, başarının sırrı bol bol pratik yapmaktır.
Soru 1: Bir su deposunun tabanı kare şeklindedir. Taban ayrıtı 2 m olan bu deponun yüksekliği 3 m'dir. Deponun tamamı su ile doldurulacaktır. Depoda kaç litre su bulunur?
a) 6000 L b) 12000 L c) 8000 L d) 10000 L
Cevap: B
Çözüm: Hacim = Taban Alanı x Yükseklik = (2 m x 2 m) x 3 m = 4 m² x 3 m = 12 m³. 1 m³ = 1000 L olduğundan, 12 m³ = 12 x 1000 = 12000 L.
Soru 2: Bir havuzun hacmi 24 m³'tür. Bu havuzun taban alanı 12 m² olduğuna göre, havuzun derinliği kaç metredir?
a) 1,5 m b) 2 m c) 2,5 m d) 3 m
Cevap: B
Çözüm: Dikdörtgenler prizması şeklindeki havuzun hacmi, taban alanı ile yüksekliğin çarpımına eşittir. Hacim = Taban Alanı x Yükseklik formülünden, 24 = 12 x Yükseklik. Yükseklik = 24 ÷ 12 = 2 m bulunur.
Soru 3: Taban ayrıtları 40 cm ve 50 cm olan dikdörtgenler prizması şeklindeki bir akvaryumun yüksekliği 30 cm'dir. Bu akvaryumun \( \frac{2}{3} \)'ü su ile doludur. Akvaryumda kaç litre su vardır?
a) 36 L b) 40 L c) 48 L d) 60 L
Cevap: B
Çözüm: Akvaryumun hacmi = 40 cm x 50 cm x 30 cm = 60000 cm³. 1 L = 1000 cm³ olduğundan, toplam hacim = 60000 ÷ 1000 = 60 L'dir. \( \frac{2}{3} \)'ü su ile dolu olduğundan, su miktarı = 60 x \( \frac{2}{3} \) = 40 L'dir.
1. Bir ayrıtının uzunluğu 4 cm olan küpün hacmi ______ cm³'tür.
2. Taban alanı 24 cm² ve yüksekliği 5 cm olan dikdörtgenler prizmasının hacmi ______ cm³'tür.
3. Hacim ölçü birimlerinden 1 m³, ______ dm³'e eşittir.
Aşağıdaki ifadelerin doğru (D) veya yanlış (Y) olduğunu belirtiniz.
1. ( ) Hacim temel birimi metreküptür (m³).
2. ( ) Taban ayrıtları 6 cm ve 3 cm, yüksekliği 4 cm olan dikdörtgenler prizmasının hacmi 72 cm³'tür.
3. ( ) Bir cismin hacmi, onun sadece ağırlığına bağlıdır.
Aşağıdaki prizmaları hacimleriyle eşleştiriniz.
1. Boyutları 8 dm, 5 dm ve 2 dm olan bir akvaryumun tamamı su ile doldurulmak isteniyor. Kaç litre su gerekir? (1 L = 1 dm³)
2. Tabanının bir kenarı 7 cm ve yüksekliği 10 cm olan kare prizma şeklindeki bir kutunun hacmini hesaplayınız.
1. Hacmi 120 cm³ olan bir dikdörtgenler prizmasının taban alanı 24 cm² ise yüksekliği kaç cm'dir?
a) 4 b) 5 c) 6 d) 7
2. Ayrıt uzunlukları 2 m, 3 m ve 4 m olan bir dikdörtgenler prizmasının hacmi kaç metreküptür?
a) 9 b) 12 c) 18 d) 24
Cevaplar:
A.1: 64
A.2: 120
A.3: 1000
B.1: D
B.2: D
B.3: Y
C: I-B, II-C, III-A
D.1: 80
D.2: 490
E.1: b
E.2: d