6. Sınıf Med Çeşitleri (Meddiarız, Meddilazım, Meddilin) Nelerdir?

Question

Meddi tabii ve meddi muttasılı anladım ama diğerlerini karıştırıyorum. Özellikle meddi arız ile meddi lazım arasındaki farkı ve ne zaman uzatıp ne zaman uzatmayacağımı tam olarak kavrayamadım.

Answer 1

Med Çeşitleri

Kur'an-ı Kerim'i doğru ve güzel okumaya tecvid denir. Tecvid kurallarından biri de meddir. Med, uzatma demektir. Yani bazı harfleri okurken sesi uzatırız. Bu dersimizde üç önemli med çeşidini öğreneceğiz: Meddi Arız, Meddi Lazım ve Meddi Lin.

1. Meddi Arız

"Arız" geçici, sonradan ortaya çıkan demektir. Bir kelimenin sonunda esre, ötre veya üstün gibi bir hareke varken, durduğumuzda o hareke cezime (sükun) dönüşür. İşte bu geçici sükuna arızî sükun denir.

Meddi Arız, bir med harfinden (ا، و، ي) sonra arızî sükun (geçici durma işareti) gelirse olur.

Uzatma Miktarı: Meddi Arız'ı 1, 2, 3 veya 4 elif miktarı (1-4 saniye) uzatmak caizdir. Genellikle 2 veya 4 elif miktarı uzatılır.

Örnek:

• "عَلَيْهِ مُؤْصَدَةٌ" kelimesini okurken ي med harfinden sonra durursak, hareke sükuna dönüşür ve Meddi Arız olur. (Hi sesi uzatılır).

2. Meddi Lazım

"Lazım" gerekli, zorunlu demektir. Burada uzatma yapmak farzdır, mutlaka yapılmalıdır.

Meddi Lazım, bir med harfinden (ا، و، ي) sonra lazımî sükun (orijinal, asli durma hali) gelirse olur. Bu sükun, kelimenin yapısında vardır, sonradan olmamıştır.

Uzatma Miktarı: Meddi Lazım 4 elif miktarı (yaklaşık 4 saniye) uzatılır. Bu kurala uymamak anlamı değiştirebilir.

Örnek:

• "الحَاقَّةُ" kelimesi. Buradaki ا med harfinden sonra gelen ق harfinin cezmi (sükunu), kelimenin yapısında olduğu için lazımî sükundur. Bu yüzden Meddi Lazım olur ve 4 elif miktarı uzatılır. (Haaa şeklinde).

3. Meddi Lin

"Lin" yumuşak demektir. Lin harfleri ise vav (و) ve ye (ي) harfleridir. Ancak bunların cezimli (üstlerinde cezim işareti olan وْ ، يْ) olması gerekir.

Meddi Lin, bir Lin harfinden (cezimli و veya ي) sonra sükun gelirse olur. Bu sükun arızî veya lazımî olabilir.

Uzatma Miktarı: Meddi Lin'i de tıpkı Meddi Arız gibi 1, 2, 3 veya 4 elif miktarı uzatmak caizdir. Genellikle 2 veya 4 elif miktarı uzatılır.

Örnek:

• "الْعَيْشَ" kelimesi. Buradaki يْ cezimli bir Lin harfidir. Bu harften

Answer 2

6. Sınıf Med Çeşitleri Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki kelimelerden hangisinde "Meddi Arız" (uzatma sebebi: durma) bulunmaktadır?
a) Kâfirûn   b) Mûsâ   c) Nûn   d) Dâvûd
Cevap: a) Kâfirûn
Çözüm: Meddi Arız, med harfinden sonra sebeb-i med olan "arız hemze" gelmesiyle olur. "Kâfirûn" kelimesindeki "û" uzun sesinden sonra gelen "n" harfi, durulduğunda (vakıf yapıldığında) "n" sesi "ûn" şeklinde okunabilir ve bu bir arız hemzedir. Diğer seçeneklerdeki uzatmaların sebebi ise Meddi Tabiî (Mûsâ, Nûn) ve Meddi Lâzım (Dâvûd) 'dur.

Soru 2: "Dâvûd" isminde hangi med çeşidi bulunmaktadır ve bu meddin özelliği nedir?
a) Meddi Tabiî - Uzatma asli sebeptir.   b) Meddi Lâzım - Uzatma 4 elif miktarıdır ve vaciptir.
c) Meddi Ârız - Uzatma caizdir.   d) Meddi Lin - Uzatma 2-4 elif arasıdır.
Cevap: b) Meddi Lâzım - Uzatma 4 elif miktarıdır ve vaciptir.
Çözüm: "Dâvûd" kelimesinde, med harfi olan "vâv"dan sonra, sebeb-i med olan "lâzım sükun" (şeddeli "d" harfindeki ilk sükun) gelmiştir. Bu durum Meddi Lâzım'ı oluşturur. Meddi Lâzım'ın uzatma miktarı 4 elif miktarıdır ve uzatılması vaciptir, terk edilmez.

Soru 3: Bir öğrenci, "يَشْكُرُونَ (yeşkürûne)" kelimesini okurken "û" harfini uzattı. Bu uzatmanın türü ve uzatma miktarı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Meddi Tabiî - 1 elif   b) Meddi Ârız - 1, 2, 4 elif   c) Meddi Lâzım - 4 elif   d) Meddi Lin - 2, 4 elif
Cevap: b) Meddi Ârız - 1, 2, 4 elif
Çözüm: Kelimedeki "û" uzun sesinden sonra, harekesi olan (üstünlü) "nun" harfi gelmiştir. Durulduğunda (vakıf yapıldığında) bu hareke sükuna dönüşerek arızî (geçici) bir sebep oluşturur. Bu durum Meddi Ârız'dır. Meddi Ârız'ın uzatma miktarı ise 1, 2 veya 4 elif olabilir, yani caizdir.