6. sınıf Niteleme sıfatı nedir ve nasıl bulunur?

Question

Hocam niteleme sıfatlarını isimlerden önce gelip onları nasıl niteleyeceğimizi tam olarak anlayamadım. Mesela "güzel çiçek" derken "güzel" sıfatının çiçeği nitelediğini biliyorum ama cümle içinde bazı örneklerde karıştırıyorum.

Answer 1

Niteleme Sıfatı

Niteleme sıfatları, isimlerin nasıl olduğunu belirten, onları niteliyen sözcüklerdir. Bir varlığın rengini, şeklini, durumunu, biçimini kısacası özelliğini anlatan sözcüklerdir.

Niteleme Sıfatı Nasıl Bulunur?

Bir sözcüğün niteleme sıfatı olup olmadığını anlamak için çok kolay bir yöntem vardır:

"Nasıl?" sorusunu sorarız.

Bir isme "Nasıl?" sorusunu sorduğumuzda aldığımız cevap, o ismin niteleme sıfatıdır.

Örneklerle Açıklayalım:

• Güzel çiçek
  Çiçek nasıl? → Güzel ("Güzel" sözcüğü, çiçeğin özelliğini belirttiği için niteleme sıfatıdır.)
• Hızlı koştu.
  Koştu nasıl? → Hızlı ("Hızlı" sözcüğü, koşma eyleminin nasıl yapıldığını belirttiği için zarftır. Burada bir isim değil, fiil nitelenmiştir. Dikkat!)
• Yuvarlak masa
  Masa nasıl? → Yuvarlak ("Yuvarlak" sözcüğü, masanın şeklini belirttiği için niteleme sıfatıdır.)
• Büyük ev
  Ev nasıl? → Büyük ("Büyük" sözcüğü, evin büyüklük özelliğini belirttiği için niteleme sıfatıdır.)
• Temiz öğrenci
  Öğrenci nasıl? → Temiz ("Temiz" sözcüğü, öğrencinin durumunu belirttiği için niteleme sıfatıdır.)

Önemli Uyarı!

Niteleme sıfatları her zaman bir ismin önüne gelir ve o ismi niteler. Bir fiili (eylemi) niteleyen sözcükler ise zarf (belirteç) olarak adlandırılır.

Kısa yoldan kural: Bir sözcük, bir ismin hemen önünde geliyor ve o ismin nasıl olduğunu anlatıyorsa, büyük ihtimalle bir niteleme sıfatıdır.

Answer 2

6. Sınıf Niteleme Sıfatı Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "kırmızı" kelimesi niteleme sıfatı olarak kullanılmıştır?
a) Kırmızı, enerjik bir renktir.
b) Arabasını kırmızıya boyattı.
c) Kırmızı elbiseyi çok beğendim.
d) Bu çiçeklerin kırmızısı daha güzel.
Cevap: c) Kırmızı elbiseyi çok beğendim.
Çözüm: "c" seçeneğinde "kırmızı" kelimesi, "elbise" isminin rengini belirterek onu nitelemiştir. Diğer seçeneklerde ise "kırmızı" kelimesi isim görevinde kullanılmıştır.

Soru 2: "Yeni evlerine taşındıkları için çok mutlular." cümlesindeki niteleme sıfatı hangi ismi niteler?
a) evlerine
b) taşındıkları
c) için
d) mutlular
Cevap: a) evlerine
Çözüm: "Yeni" kelimesi, "evlerine" isminin özelliğini (ne zaman alındığını) belirterek onu niteleyen bir sıfattır. Bir ismin önüne gelerek onun durumunu, rengini, biçimini belirten sözcükler niteleme sıfatıdır.

Soru 3: "Küçük kız, uzun yolda yürümekten yorulmuştu." cümlesinde kaç tane niteleme sıfatı vardır?
a) 1
b) 2
c) 3
d) 4
Cevap: b) 2
Çözüm: Cümledeki niteleme sıfatları "küçük" (kızın özelliği) ve "uzun" (yolun özelliği) kelimeleridir. "Yorulmuştu" bir fiildir, sıfat değildir.

Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde niteleme sıfatı kullanılmamıştır?
a) Tatlı elmaları sepete koydu.
b) Beş kalem aldım.
c) Mavi gökyüzü pırıl pırıldı.
d) Eski defterimi bulamadım.
Cevap: b) Beş kalem aldım.
Çözüm: "b" seçeneğindeki "beş" sözcüğü, kalemlerin sayısını belirttiği için bir sayı sıfatıdır, niteleme sıfatı değildir. Diğer seçeneklerdeki "tatlı", "mavi" ve "eski" sözcükleri isimlerin niteliklerini belirten niteleme sıfatlarıdır.