6. sınıf Orta Asya'da kurulan ilk Türk devletleri konu anlatımı

Question

Bu konuyu çalışırken devletlerin isimleri ve kuruldukları bölgeler birbirine karışıyor. Hangi Türk devletinin hangi özelliği ile öne çıktığını ve komşu devletlerle olan ilişkilerini anlamakta biraz zorlanıyorum. Kısaca özetleyen bir anlatıma ihtiyacım var.

Answer 1

Orta Asya'da Kurulan İlk Türk Devletleri

Orta Asya, Türklerin ilk anayurdudur. Türkler bu geniş bozkırlarda birçok devlet kurmuş, büyük bir uygarlık oluşturmuşlardır. Bu devletlerin bazıları çok güçlü olmuş ve tarihte önemli izler bırakmıştır.

1. Büyük (Asya) Hun İmparatorluğu (MÖ 220 - MS 216)

• Kurulduğu Yer: Orta Asya'da, bugünkü Moğolistan toprakları.
• Kurucusu: Teoman'dır. Teoman, Türk boylarını ilk kez tek bir bayrak altında toplamayı başarmıştır.
• En Ünlü Hükümdarı: Teoman'ın oğlu Mete Han'dır. Mete Han, orduda "onlu sistem" adı verilen bir düzen kurmuştur. Bu sistemle ordu 10, 100, 1000 kişilik birliklere ayrılmıştır. Bu sistem, dünyadaki birçok orduya örnek olmuştur.
• Önemi: Tarihte bilinen ilk Türk devletidir. Ayrıca, Çinliler Hun saldırılarından korunmak için ünlü Çin Seddi'ni inşa etmişlerdir.

2. Göktürk Devleti (552 - 659)

• Kurucusu: Bumin Kağan'dır.
• Önemi:
  • Türk adını ilk kez bir devlet ismi olarak kullanan devlettir. Bu yüzden Türk tarihi için çok önemlidir.
  • Göktürkler döneminde Orhun Yazıtları dikilmiştir. Bu yazıtlar, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Göktürk Alfabesi ile yazılmıştır.
  • Bu yazıtlar, Türk tarihi, kültürü ve devlet yönetimi hakkında çok değerli bilgiler verir. Adeta Türklerin ilk "tarih kitabı" gibidir.

3. Uygur Devleti (744 - 840)

• Kurucusu: Kutluk Bilge Kül Kağan'dır.
• Özellikleri:
  • Göçebe (konargöçer) yaşam tarzını bırakıp yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir. Şehirler kurmuşlar ve tarım, ticaretle uğraşmışlardır.
  • Maniheizm dinini benimsemişlerdir. Bu din et yemeyi yasakladığı için Uygurların yaşam tarzı değişmiştir.
  • Çok gelişmiş bir kültür ve sanat anlayışları vardı. Minyatür sanatı, fresk (duvar resmi) ve müzikte ilerlemişlerdir.
  • Kendilerine özgü bir Uygur Alfabesi geliştirmişlerdir. Bu alfabeyi daha sonra Moğollar da kullanmıştır.

Bu Devletlerin Ortak Özellikleri

• Göçebe ya da yarı göçebe bir hayat sürmüşlerdir. (Uygurlar hariç)
• Ekonomileri genellikle hayvancılığa (at, koyun, keçi) dayanıyordu.
• Savaşçı bir karaktere sahiptiler. Özellikle atı çok iyi kullanırlardı.
Yanıtla

Answer 2

6. Sınıf Orta Asya'da Kurulan İlk Türk Devletleri Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Orta Asya'nın coğrafi yapısı, burada yaşayan Türk devletlerinin yaşam tarzını ve ekonomisini doğrudan etkilemiştir. Geniş bozkırlar ve iklim koşulları, hayvancılık faaliyetlerini ön plana çıkarmıştır.
Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
a) Tarım, Türklerin en temel geçim kaynağı olmuştur.
b) Türkler, mimari eserlerde oldukça gelişmişlerdir.
c) Türklerin ekonomisi büyük ölçüde hayvancılığa dayanmaktadır.
d) Türkler, denizcilikte ileri bir seviyeye ulaşmışlardır.
Cevap: c
Çözüm: Metinde, coğrafyanın hayvancılık faaliyetlerini ön plana çıkardığı belirtildiği için Türk ekonomisinin büyük ölçüde hayvancılığa dayandığı sonucuna varılır.

Soru 2: Asya Hun Devleti'nin en güçlü hükümdarı olan Mete Han, Türk tarihinde ilk kez "onluk sistemi" adı verilen bir ordu düzeni kurmuştur. Bu sistemde ordu, 10, 100, 1000 şeklinde onlu gruplara ayrılmıştır.
Mete Han'ın bu uygulamasının temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Ticaret yollarını genişletmek
b) Orduda disiplin ve düzeni sağlamak
c) Yerleşik hayata geçmek
d) Yazılı hukuk kurallarını oluşturmak
Cevap: b
Çözüm: Onluk sistem, ordunun daha kolay ve disiplinli bir şekilde yönetilmesini sağlamak amacıyla kurulmuş askeri bir teşkilatlanmadır.

Soru 3: Göktürk Devleti, Türk adını kullanan ilk Türk devletidir. Ergenekon Destanı bu devlete aittir ve devletin kuruluşunu anlatır. Ayrıca, Orhun Abideleri de bu dönemde dikilmiştir.
Bu bilgilere göre Göktürk Devleti ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
a) Milli bilinci ön planda tutmuşlardır.
b) Yazılı eserler ve belgeler bırakmışlardır.
c) Tarihte bilinen ilk Türk devletidir.
d) Kendilerine özgü destanları vardır.
Cevap: c
Çözüm: Göktürkler, Türk adını kullanan ilk devlettir, ancak tarihte bilinen ilk Türk devleti Asya Hun Devleti'dir. Bu nedenle "c" seçeneği yanlıştır.

Soru 4: Uygur Devleti, diğer Türk devletlerinden farklı olarak yerleşik hayata geçmiş, tarım ve ticaretle uğraşmıştır. Maniheizm dinini benimsemeleri, sanat ve mimaride gelişmelerine katkı sağlamıştır.
Uygurların bu özellikleri dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisi onlar hakkında doğru bir çıkarım olur?
a) Göçebe yaşam tarzını sürdürmüşlerdir.
b) Savaşçı özelliklerini tamamen kaybetmişlerdir.
c) Kültürel ve sanatsal faaliyetlerde ilerleme göstermişlerdir.
d) Yazıyı hiç kullanmamışlardır.
Cevap: c
Çözüm: Yerleşik hayata geçmeleri ve Maniheizm dinini benimsemeleri, Uygurların mimari, minyatür ve benzeri kültürel