Eş sesli kelimeler, yazılışları ve okunuşları aynı, fakat anlamları farklı olan kelimelerdir. Yani, bir kelimeyi okuduğumuzda aklımıza iki veya daha fazla farklı anlam gelebilir. Bu kelimelere "sesteş kelimeler" de denir.
Bir kelimenin eş sesli olup olmadığını anlamak için, o kelimenin cümle içinde hangi anlama geldiğine bakarız. Aynı kelime, farklı cümlelerde tamamen farklı şeyleri ifade edebilir.
İşte bazı eş sesli kelime örnekleri:
Eş sesli kelimeleri bilmek, okuduğumuzu doğru anlamamızı sağlar. Bir cümleyi okurken, kelimenin hangi anlamda kullanıldığını çıkarmak için bağlama (cümlenin gelişine) dikkat etmemiz gerekir. Bu da dil becerilerimizi ve anlama yeteneğimizi geliştirir.
Özetle: Eş sesli kelimeler, aynı yazılıp aynı seslendirilen ama farklı anlamlara gelen sözcüklerdir. Onları doğru anlamak için cümlenin tamamına bakmak gerekir.
Soru 1: Aşağıdaki paragrafta numaralandırılmış cümlelerin hangisinde "yüz" kelimesi diğerlerinden farklı bir anlamda kullanılmıştır?
I. Yüzme yarışmasında birinci olduğu için yüzünde kocaman bir gülümseme vardı.
II. Bu yaz, denizde yüzmeyi öğrenmek istiyor.
III. Babam bana doğum günümde yüz lira hediye etti.
IV. Çok utandığı için herkesin içinde yüzü kıpkırmızı oldu.
a) I ve II b) II ve III c) III d) IV
Cevap: c) III
Çözüm: I, II ve IV. cümlelerde "yüz" kelimesi "surat" veya "yüzme eylemi" anlamlarında kullanılırken, III. cümlede "sayı" anlamında kullanılmıştır. Bu nedenle farklı anlamdaki kullanım III. cümlededir.
Soru 2: "Kır" kelimesi aşağıdaki cümlelerin hangisinde "açık saman rengi" anlamında kullanılmıştır?
a) Dedem, köydeki kırlarda koyun otlatırdı.
b) Masanın üzerindeki kır çiçeklerini vazoya yerleştirdi.
c) Çantamı düşürdüğüm için kapağı kır oldu.
d) Annem bana çok güzel bir kır saç rengi beğenmiş.
Cevap: d) Annem bana çok güzel bir kır saç rengi beğenmiş.
Çözüm: "Kır" kelimesi; a) şıkkında "kırsal alan", b) şıkkında "doğa", c) şıkkında "hasar görmek" anlamlarında kullanılmıştır. d) şıkkında ise "açık saman rengi" anlamındadır.
Soru 3: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "dolu" kelimesi "içi boş olmayan, dolmuş" anlamının dışında bir anlamda kullanılmıştır?
a) Bardaklar dolu olduğu için su içemedim.
b) Dün akşam yağan dolu, bahçedeki çiçeklere zarar verdi.
c) Dolu bir çanta ile sınıfa girdi.
d) Kalemi, dolu olan kutuya koydu.
Cevap: b) Dün akşam yağan dolu, bahçedeki çiçeklere zarar verdi.
Çözüm: a, c ve d şıklarında "dolu" kelimesi "içi boş olmayan" anlamında kullanılmıştır. b şıkkında ise bir yağış türü olan "dolu" anlamında kullanılarak eş seslilik sağlanmıştır.
