Uygurların Kültürel Özellikleri
Uygurlar, Orta Asya'da önemli bir Türk devleti kurdular. Onları diğer Türk devletlerinden ayıran en önemli özellik, yerleşik hayata geçen ilk Türk toplumu olmalarıdır. Bu durum, kültürlerine ve yaşam şekillerine çok şey kattı.
Yerleşik Hayat ve Şehirler
Göçebe yaşamı bırakıp yerleşik hayata geçtiler ve tarımla uğraşmaya başladılar. Bu sayede:
- Kervansaraylar, tapınaklar ve su kanalları inşa ettiler.
- Ordu Balık gibi büyük ve gelişmiş şehirler kurdular.
Din ve İnanış
Uygurların inançları zaman içinde değişti:
- İlk zamanlarda Göktanrı inancına sahiptiler, tıpkı diğer Türk devletleri gibi.
- Zamanla Maniheizm dinini benimsediler. Bu din et yemeyi ve savaşmayı yasakladığı için, Uygurların savaşçılık özelliği zayıfladı.
- Daha sonraki dönemlerde Budizm ve Hristiyanlık gibi dinleri de kabul ettiler.
Yazı, Dil ve Edebiyat
Uygurlar, kendilerine özgü bir yazı sistemi geliştirdiler:
- Uygur Alfabesini kullandılar. Bu alfabe, sonraki Türk devletleri tarafından da uzun süre kullanıldı.
- Kâğıdı ve matbaayı kullandıkları için çok sayıda kitap ve belge bıraktılar.
- Dinî metinleri ve hikâyeleri Türkçeye çevirdiler. Bu, Türk edebiyatının gelişmesi için çok önemliydi.
Sanat ve Mimari
Yerleşik hayat, sanat ve mimaride büyük gelişmeler sağladı:
- Mimari alanında; tapınaklar, saraylar ve evler yaptılar.
- Minyatür sanatı (küçük, ince işlenmiş resimler) ve duvar freskleri (sıva üzerine yapılan resimler) yaparak sanatla ilgilendiler.
- Heykel ve çömlekçilik alanlarında da başarılı eserler verdiler.
Ekonomik Hayat
Uygurların ekonomisi çeşitliydi:
- Tarım yaparak buğday, arpa gibi ürünler yetiştirdiler.
- Ticaret ile uğraştılar. İpek Yolu üzerinde oldukları için Çin, Hint ve Orta Doğu kültürleriyle etkileşim kurdular.
- Kervansaraylar yaparak tüccarların konaklamasını sağladılar ve ticareti canlandırdılar.
Özetle, Uygurlar; yerleşik hayata geçmeleri, gelişmiş bir yazılı kültür oluşturmaları, farklı dinlere hoşgörüyle yaklaşmaları ve sanat alanında ilerlemeleriyle Türk ve dünya tarihinde önemli bir iz bırakmışlardır.
