İsimler, varlıkların sayısına göre tekil, çoğul ve topluluk olmak üzere üçe ayrılır. Gelin bu isim türlerini daha yakından tanıyalım.
Tek bir varlığı anlatan isimlerdir. Genellikle bir şeyin sadece bir tane olduğunu belirtirler.
Bu örneklerde her bir varlıktan sadece bir tane olduğu anlaşılır.
Birden fazla varlığı anlatan isimlerdir. İsimlere "-ler, -lar" ekini getirerek yapılır.
Bu örneklerde her bir varlıktan birden fazla olduğu anlaşılır.
Yapı olarak tekil görünen, ancak anlam olarak bir topluluğu, bir grubu ifade eden isimlerdir. Yani, bu isimler "-ler, -lar" çoğul eki almazlar ama aklımızda birçok varlık canlanır.
Dikkat: "Ordu" dediğimizde aklımıza bir asker değil, birçok askerden oluşan bir grup gelir. "Sürü" dediğimizde bir koyun değil, birçok koyundan oluşan bir topluluk anlarız.
Bir ismin tekil, çoğul mu yoksa topluluk ismi mi olduğunu anlamak için şu soruları sorabiliriz:
Aşağıdaki tablo, konuyu özetlemenize yardımcı olacaktır:
Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük, topluluk ismi değildir?
a) Ordu, düşmanı püskürtmek için harekete geçti.
b) Sınıf, yarınki gezi için hazırlanıyor.
c) Bu takım, maçı kazanmak için çok çalıştı.
d) Çocuklar, bahçede top oynuyorlar.
Cevap: d) Çözüm: "Çocuklar" sözcüğü, -lar çoğul eki aldığı için çoğul isimdir. Topluluk isimleri, çoğul eki almadan bir grubu ifade eder. Diğer seçeneklerdeki "ordu, sınıf, takım" sözcükleri ise -lar/-ler eki almamalarına rağmen bir grubu temsil ettikleri için topluluk ismidir.
Soru 2: "Bu ağaçların yaprakları sonbaharda sararıp dökülüyor." cümlesinde kaç tane tekil isim vardır?
a) 1
b) 2
c) 3
d) 4
Cevap: b) Çözüm: Cümledeki "ağaçlar" ve "yaprakları" sözcükleri -lar/-ları çoğul ekleri aldığı için çoğul isimdir. "Sonbaharda" sözcüğü ise bir mevsim adı olarak tekil isimdir. "Bu" sözcüğü isim değil, işaret sıfatıdır. Dolayısıyla cümlede tekil isim olarak sadece "sonbahar" ve "ağaç" (ağaçların) olmak üzere 2 tane vardır.
Soru 3: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem topluluk ismi hem de çoğul isim birlikte kullanılmıştır?
a) Meclis, yeni yasayı görüşmek üzere toplandı.
b) Sürü, dağın yamacına doğru ilerliyordu.
c) Sınıflar, bahçede düzenlenen tören için hazırlandı.
d) Takımlar, final maçı için antrenman yapıyor.
Cevap: c) Çözüm: "Sınıf" sözcüğü tek başına bir topluluk ismidir. "Sınıflar" şeklinde -lar çoğul eki aldığında ise çoğul isim olur. Bu cümlede "sınıflar" sözcüğü, hem topluluk ismi olan "sınıf" kökünden gelmesi hem de çoğul eki alması nedeniyle her iki özelliği de taşır. Diğer seçeneklerde ise ya sadece topluluk ismi (a ve b) ya da sadece çoğul isim (d) vardır.
Soru 4: "Kitaplıktan bir dizi roman aldım." cümlesindeki "dizi" sözcüğü için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Tekil isimdir, çünkü tekil olarak kullanılmıştır.
b) Çoğul isimdir, çünkü birden fazla romanı ifade eder.
c) Topluluk ismidir, çünkü bir grup romanı tek sözcükle ifade etmiştir.
d) Hem topluluk hem de çoğul isimdir.
Cevap: c) Çözüm: "Dizi" sözcüğü bu cümlede, arka arkaya sıralanmış bir grup romanı ifade etmektedir. Çoğul eki almamasına rağmen bir bütünü, grubu temsil ettiği için topluluk ismidir. Tekil olarak kullanılmış olması onu tekil isim yapmaz, çünkü anlam olarak çokluk bildirir.
