🧬 9. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 4. Senaryo
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve bu senaryo ile sınavda çıkabilecek konulara odaklanacağız. Sakin olun, bol bol tekrar yapın ve başarı sizinle olsun!
🦠 Hücre Bölünmesi: Mitoz ve Mayoz
Hücreler nasıl çoğalır, biliyor muyuz? İşte cevabı!
- 🍎 Mitoz: Vücut hücrelerimizde (örneğin deri hücreleri) görülen bölünme şeklidir. Amacı büyümek, gelişmek ve hasar gören dokuları onarmaktır. Sonucunda 2 tane aynı genetik yapıya sahip hücre oluşur.
- 🧬 Mayoz: Üreme hücrelerimizde (sperm ve yumurta) görülen bölünme şeklidir. Amacı üreme hücrelerini oluşturmak ve genetik çeşitliliği sağlamaktır. Sonucunda 4 tane farklı genetik yapıya sahip hücre oluşur.
🌱 Kalıtım: Genetik Bilgilerimiz Nasıl Aktarılır?
Anne babamızdan gelen özelliklerimizi merak ediyor musunuz? İşte kalıtımın sırları!
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden bölgedir. Örneğin, göz rengimizi belirleyen genler vardır.
- 🍎 Kromozom: DNA'nın kıvrılıp paketlenmiş halidir. İnsanlarda 46 kromozom bulunur (23 çift).
- 🌱 Dominant (Baskın) Gen: Etkisini her zaman gösteren gendir. Büyük harfle (A) gösterilir.
- 🧬 Resesif (Çekinik) Gen: Etkisini sadece homozigot durumda (aa) gösteren gendir. Küçük harfle (a) gösterilir.
🐾 Ekoloji: Canlılar ve Çevre İlişkisi
Doğayı ve canlıları korumak için ekolojiyi anlamak çok önemli!
- 🌍 Ekosistem: Canlıların birbiriyle ve cansız çevreyle etkileşim içinde olduğu alandır. Örneğin, bir orman, bir göl veya bir çöl ekosistem olabilir.
- ☀️ Besin Zinciri: Canlıların birbirini yiyerek enerji aktardığı zincirdir. Örneğin, ot -> çekirge -> kurbağa -> yılan.
- 🌱 Üreticiler: Kendi besinini üreten canlılardır (bitkiler).
- 🐾 Tüketiciler: Başka canlıları yiyerek beslenen canlılardır (hayvanlar).
🧪 Örnek Soru ve Çözümü
Soru: Mavi gözlü bir anne ve kahverengi gözlü bir babanın çocuklarının mavi gözlü olma ihtimali nedir? (Kahverengi göz rengi mavi göz rengine baskındır.)
Çözüm:
Öncelikle genotipleri belirleyelim:
- 👩🦰 Mavi gözlü anne: mm (çekinik özellik olduğu için homozigot olmak zorunda)
- 👨🦱 Kahverengi gözlü baba: Duruma göre MM (homozigot baskın) veya Mm (heterozigot) olabilir.
Eğer baba MM ise, çocukların hepsi kahverengi gözlü olur. Eğer baba Mm ise:
Çaprazlama:
Mm x mm -> Mm, Mm, mm, mm
Sonuç: %50 kahverengi gözlü (Mm), %50 mavi gözlü (mm) olma ihtimali vardır.
Umarım bu senaryo, yazılıya hazırlanmanıza yardımcı olur. Başarılar!
