# 📚 9. Sınıf Fizik 1. Dönem 1. Yazılı Hazırlık: Senaryo 6 MEB Soruları Analizi
🎯 Senaryo 6: "Fizik Bilimine Giriş ve Madde ile Özellikleri" Ünitelerinden Örnek MEB Tarzı Sorular
Merhaba! Bu içerikte, 9. sınıf Fizik dersinin ilk yazılısına hazırlanırken karşılaşabileceğiniz MEB tarzı soruların altıncı senaryosunu inceleyeceğiz. Senaryo, genellikle "Fizik Bilimine Giriş" ve "Madde ve Özellikleri" ünitelerinden seçilmiş, yorum gerektiren, günlük hayatla ilişkilendirilmiş sorulardan oluşur. Amacımız, soru tiplerini tanımak ve çözüm stratejileri geliştirmek.
🔬 Senaryo 6'nın Genel Özellikleri
- 📊 Grafik Yorumlama: Yoğunluk, kütle-hacim ilişkisi grafikleri.
- 🌍 Günlük Yaşam Senaryoları: Fizik ilkelerinin gerçek olaylara uygulanması.
- ⚖️ Ölçme ve Birim Dönüşümleri: Temel ve türetilmiş büyüklükler.
- 🧩 Karşılaştırma ve Sınıflandırma: Maddelerin fiziksel ve kimyasal özellikleri.
📝 Örnek Soru 1: Fiziksel Büyüklükler ve Birimler
Soru: Aşağıdaki tabloda verilen fiziksel büyüklüklerin SI'daki temel birimlerini yazınız ve skaler veya vektörel olduklarını belirtiniz.
| Fiziksel Büyüklük | SI Temel Birimi | Skaler/Vektörel |
|---|
| Kütle | ? | ? |
| Hız | ? | ? |
| Zaman | ? | ? |
| Kuvvet | ? | ? |
Çözüm ve İpucu:
- ✅ Kütle: Temel büyüklüktür. Birimi kilogram (kg)'dır. Skaler bir büyüklüktür.
- ✅ Hız: Türetilmiş büyüklüktür. Birimi metre/saniye (m/s)'dir. Vektörel bir büyüklüktür (yönü ve doğrultusu vardır).
- ✅ Zaman: Temel büyüklüktür. Birimi saniye (s)'dir. Skaler bir büyüklüktür.
- ✅ Kuvvet: Türetilmiş büyüklüktür. Birimi newton (N)'dur. 1 N = 1 kg·m/s². Vektörel bir büyüklüktür.
📐 Örnek Soru 2: Yoğunluk Hesaplama ve Grafik Yorumlama
Soru: Eşit kütlede X, Y ve Z sıvılarından oluşan karışımın toplam hacmi 120 cm³'tür. X sıvısının yoğunluğu 2 g/cm³, Y'ninki 1 g/cm³ ve Z'ninki 0.5 g/cm³'tür. Buna göre, karışımdaki Z sıvısının hacmi kaç cm³'tür?
Çözüm Adımları:
- Her bir sıvının kütlesine \( m \) diyelim. Toplam kütle \( 3m \) olur.
- Hacim = Kütle / Yoğunluk formülünü kullanalım:
- \( V_X = \frac{m}{2} \)
- \( V_Y = \frac{m}{1} = m \)
- \( V_Z = \frac{m}{0.5} = 2m \)
- Toplam hacim: \( \frac{m}{2} + m + 2m = 120 \)
- \( \frac{m}{2} + 3m = 120 \) → \( \frac{m + 6m}{2} = 120 \) → \( 7m = 240 \) → \( m = \frac{240}{7} \) g
- \( V_Z = 2m = 2 \times \frac{240}{7} = \frac{480}{7} \approx 68.57 \) cm³
Cevap: Z sıvısının hacmi yaklaşık 68.6 cm³'tür.
🧪 Örnek Soru 3: Maddenin Ortak ve Ayırt Edici Özellikleri
Soru: Aşağıdaki özelliklerden hangisi veya hangileri, saf bir madde için ayırt edici özellik değildir?
I. Özkütle (Yoğunluk)
II. Kütle
III. Erime Noktası
IV. Hacim
Çözüm:
- ✅ Ayırt Edici Özellik: Maddenin cinsine bağlıdır, miktarına bağlı değildir. Aynı koşullarda tüm saf maddeler için sabittir. Özkütle ve Erime Noktası ayırt edici özelliklerdir.
- ❌ Ayırt Edici Olmayan (Madde Miktarına Bağlı) Özellik: Kütle ve Hacim maddenin miktarına göre değişir. Bu nedenle ayırt edici değildir.
Cevap: II ve IV (Kütle ve Hacim).
💡 Senaryo 6 İçin Çalışma Tavsiyeleri
- 📖 Tanımları Netleştirin: "Skaler/vektörel", "temel/türetilmiş büyüklük", "ayırt edici özellik" kavramlarını iyice öğrenin.
- 🧮 Formülleri Anlayarak Öğrenin: Özkütle (\( d = m/V \)) formülünü ezberlemek yerine, birimlerinden yola çıkarak (g/cm³) mantığını kavrayın.
- 📈 Grafik Okuma Alıştırması Yapın: MEB, grafikte eğimden yoğunluk bulma gibi sorular sık sorar. Eğim = \( \Delta y / \Delta x \) ilişkisini fizikte uygulayın.
- ⏱️ Zaman Yönetimi: Senaryo soruları biraz daha uzun metinlidir. Soruyu hızlı ama dikkatli okuma alışkanlığı edinin.
Bu senaryodaki sorular, fizik dersinin temelini oluşturan kavramları ne kadar iyi anladığınızı ölçmeyi hedefler. Bol bol farklı kaynaklardan benzer tarzda soru çözerek kendinizi geliştirebilirsiniz. Başarılar! 🚀
