📊 Çözünürlük Dengesi
Çözünürlük dengesi, bir çözeltideki iyonların çarpımının (iyonlar çarpımı), çözünürlük çarpımına (Kçç) eşit olduğu durumu ifade eder. Bu denge, doymuş bir çözeltide katı faz ile çözünmüş iyonlar arasında kurulur.
🧪 Temel Kavramlar
- ✅ Çözünürlük Çarpımı (Kçç): Doymuş bir çözeltideki iyon derişimlerinin çarpımıdır. Sabit bir sıcaklık için sabittir.
- ✅ İyonlar Çarpımı (Qçç): Herhangi bir andaki iyon derişimlerinin çarpımıdır.
- ✅ Doymuş Çözelti: Çözünen madde miktarının maksimum olduğu çözeltidir.
⚖️ Denge Durumunun Karşılaştırılması
İyonlar çarpımı (Qçç) ile çözünürlük çarpımı (Kçç) karşılaştırılarak sistemin durumu hakkında yorum yapılabilir:
- 📌 Qçç = Kçç → Sistem dengededir. Çözelti doymuştur, çökme veya çözünme olmaz.
- 📌 Qçç < Kçç → Çözelti doymamıştır. Daha fazla katı çözünebilir.
- 📌 Qçç > Kçç → Çözelti aşırı doymuştur. Çökme (katı oluşumu) gerçekleşir.
🧮 Matematiksel İfadeler
Genel bir çökelti tepkimesi:
\( A_xB_y(k) \rightleftharpoons xA^{y+}(suda) + yB^{x-}(suda) \)
Çözünürlük çarpımı ifadesi:
\( K_{çç} = [A^{y+}]^x [B^{x-}]^y \)
📝 Örnek: AgCl Çözünürlük Dengesi
Gümüş klorürün (AgCl) çözünme denklemi:
\( AgCl(k) \rightleftharpoons Ag^+(suda) + Cl^-(suda) \)
Çözünürlük çarpımı ifadesi:
\( K_{çç} = [Ag^+][Cl^-] \)
25°C'de Kçç = 1.8×10-10 olduğunu varsayalım:
- ➡️ Eğer [Ag+] = 1.0×10-5 M ve [Cl-] = 1.0×10-5 M ise:
- ➡️ Qçç = (1.0×10-5)(1.0×10-5) = 1.0×10-10
- ➡️ Qçç < Kçç olduğundan çözelti doymamıştır, çökme olmaz.
🎯 Önemli Noktalar
- 🔥 Sıcaklık değiştiğinde Kçç değeri de değişir.
- 💧 Saf suya eklenen katı maddeler için başlangıçta Qçç = 0'dır.
- 🧂 Ortak iyon etkisi, çözünürlüğü azaltır.
- ⚗️ pH değişimi, asidik/bazik karakterli iyonların çözünürlüğünü etkiler.
